Sąd Unii Europejskiej wyjaśni kiedy odliczyć VAT. Podatnik we wniosku o wydanie podatkowej interpretacji indywidualnej zadał pytanie o termin odliczenia VAT z otrzymanych faktur. Istota pytania dotyczyła tego, czy podatnik jest uprawniony do odliczenia podatku VAT naliczonego wynikającego z prawidłowo wystawionych faktur VAT dotyczących zakupu energii i gazu w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, również w sytuacji, gdy faktury dokumentujące dokonanie zakupu w danym okresie rozliczeniowym zostaną otrzymane w kolejnym okresie rozliczeniowym, jednak nie później niż w terminie, w którym podatnik złoży deklarację VAT za ten okres.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie w wyroku z dnia 9 października 2020 r. sygn. akt III SA/Wa 2881/19 oddalił skargę podatnika potwierdzając stanowisko organu podatkowego. Sąd stwierdził, że: „skarżąca nie będzie mogła odliczyć podatku naliczonego z faktur VAT dotyczących zakupu energii i gazu w rozliczeniu za okres, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy, w sytuacji, gdy faktury dokumentujące dokonanie zakupu w danym okresie rozliczeniowym zostaną przez nią otrzymane w kolejnym okresie rozliczeniowym. Skarżąca, przy tym nie zostaje pozbawiona prawa do odliczenia. Z prawa tego bowiem będzie mogła skorzystać już w kolejnym okresie rozliczeniowym, skoro – jak twierdzi, w tym „kolejnym okresie rozliczeniowym” (w relacji do okresu, w którym w odniesieniu do nabytych towarów powstał obowiązek podatkowy) skarżąca otrzyma fakturę dotyczącą tej transakcji”.
Podatnik złożył skargę kasacyjną do Naczelnego Sądu Administracyjnego, który postanowieniem z dnia 2 października 2024 r. sygn. akt I FSK 169/21 zwiesił postępowanie kasacyjne i skierował następujące pytanie prejudycjalne do Sądu Unii Europejskiej:
„Czy art. 167, 168 lit. a) i art. 178 lit. a) dyrektywy 2006/112/WE Rady z dnia 28 listopada 2006 r. w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz. Urz. UE seria L z 2006 r. Nr 347/1 ze zm.) oraz zasady neutralności podatkowej, skuteczności i proporcjonalności należy interpretować w ten sposób, że stoją one na przeszkodzie przepisowi krajowemu, takiemu jak art. 86 ust. 10b pkt 1 ustawy VAT, z którego wynika, że podatnik nie może zrealizować prawa do odliczenia podatku naliczonego w deklaracji składanej za okres, w którym spełnił warunki materialne skorzystania z tego prawa, jeżeli w okresie tym nie otrzymał jeszcze faktury, pomimo że fakturę tę otrzymał jeszcze przed złożeniem tej deklaracji.”
Czy rzeczywiście odliczenie podatku może być dokonane – przy założeniu, że powstał obowiązek podatkowy – za dany okres nawet jeżeli faktura została otrzymana przez podatnika w miesiącu następnym jednak przed złożeniem deklaracji, o ile deklaracja ta została złożona w ustawowym terminie?
W mojej ocenie całkowitą rację ma WSA w Warszawie.
Bez wątpienia warunkiem odliczenia VAT jest powstanie obowiązku podatkowego. Należy jednak stwierdzić, że przepisy dyrektywy VAT nie wskazują jednoznacznie, że dla odliczenia VAT podatnik musi posiadać fakturę do końca danego okresu rozliczeniowego. Na podstawie unijnych regulacji (art. 178 lit. a) dyrektywy) można wywnioskować, że podatnik jest obowiązany tę fakturę posiadać. Tak więc możliwa jest wykładnia, że odliczenie VAT możliwe jest za dany okres, o ile podatnik otrzyma fakturę w miesiącu następnym nie później jednak niż w terminie złożenia deklaracji, jeżeli deklarację złoży terminowo.
Przykład:
Podatnik dokonał zakupu towarów lub usług w październiku. Obowiązek podatkowy dotyczący tych zakupów również powstał w październiku lub wcześniej (np. w wyniku zapłaty zaliczki). Podatnik otrzymał fakturę zakupu 15 listopada, tj. przed 20 listopada – dniem złożenia deklaracji VAT za październik.
W powyższej sytuacji teoretycznie możliwe byłoby odliczenie podatku za październik pomimo otrzymania faktury w listopadzie. Teoretycznie.
Taka wykładnia nie została jednak zaakceptowana przez Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (wcześniej ETS). W wyroku w sprawie Terra Baubedarf-Handel GmbH z dnia 29 kwietnia 2004 r. C-152/02, który na marginesie stał się również podstawą prawną ww. wyroku WSA z dnia 9 października 2020 r., niemiecka spółka zajmująca się handlem materiałami budowlanymi nabyła usługi wykonane w grudniu 1999 r. Jednak faktury dokumentujące te tych usługi, mimo że sporządzone w grudniu 1999 r., wpłynęły do Spółki dopiero w styczniu 2000 r.
Problemem, analogicznie jak w polskiej sprawie, była możliwość odliczenia VAT jeszcze w grudniu 1999 r. Różnica w sprawach dotyczyła okresu odliczenia VAT. W polskiej sprawie był to miesiąc w niemieckiej rok (1999 albo 2000).
TSUE zwrócił uwagę, że realizacja prawa do odliczenia zakłada, że podatnicy nie płacą swoim dostawcom dopóki nie otrzymają faktury, a podatek VAT, co do zasady, powinien być odliczony gdy zostanie zapłacony. Takie postępowanie byłoby zgodne z zasadą neutralności, bowiem nabywca płacąc VAT swojemu dostawcy odliczy ten VAT, który już został zapłacony. Stąd też zdaniem Sądu przepisy dyrektywy VAT (wówczas VI dyrektywy, jednak regulacje prawne w tym zakresie się nie zmieniły w stosunku do dyrektywy 2006/11/WE) należy interpretować w ten sposób, że z prawa do odliczenia należy skorzystać w odniesieniu do okresu rozliczeniowego, w którym spełnione są dwie przesłanki wymagane przez ten przepis, a mianowicie: towary zostały dostarczone lub usługi wykonane (czyli powstał obowiązek podatkowy) oraz że podatnik posiada fakturę lub dokument, który zgodnie z kryteriami określonymi przez dane państwo członkowskie, może być uznany za fakturę.
W mojej ocenie pytanie o sprawę już wyjaśnioną przez TSUE i raczej nie budzącą wątpliwości tworzy jedynie szum informacyjny. Nie bez znaczenia jest również fakt, że pełnomocnikiem Spółki skarżącej jest znany autor komentarza VAT.
Oczywiście nie można wykluczyć zmiany linii orzeczniczej TSUE, co czasami się zdarza. Nie można również abstrahować od faktu, że ww. sprawy VAT nie będzie rozpatrywał TSUE, lecz Sąd Unii Europejskiej, w związku z przekazaniem kompetencji temu sądowi m.in. w sprawach VAT od 1 października 2024 r.