Przyjęta przez Sejm w dniu 1 grudnia 2016 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw wprowadza od stycznia 2017 r. radykalną modyfikację przesłanek warunkujących otrzymanie zwrotu podatku w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia przez podatnika. Zgodnie z brzmieniem nowo uchwalonego przepisu art. 87 ust. 6 ustawy o VAT:
Na wniosek podatnika, złożony wraz z deklaracją podatkową, urząd skarbowy jest obowiązany dokonać zwrotu różnicy podatku, o której mowa w ust. 2, w terminie 25 dni, licząc od dnia złożenia rozliczenia, w przypadku gdy łącznie spełnione są następujące warunki:
1) kwoty podatku naliczonego, wykazane w deklaracji podatkowej, z wyłączeniem kwoty podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w ust. 1, nierozliczonej w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazanej w deklaracji, wynikają z:
a) faktur dokumentujących kwoty należności, które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika w banku mającym siedzibę na terytorium kraju albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem, wskazanego w zgłoszeniu identyfikacyjnym, o którym mowa w odrębnych przepisach,
b) faktur, innych niż wymienione w lit. a, dokumentujących należności, jeżeli łączna kwota tych należności nie przekracza 15 000 zł,
c) dokumentów celnych, deklaracji importowej oraz decyzji, o których mowa w art. 33 ust. 2 i 3 oraz art. 34, i zostały przez podatnika zapłacone,
d) importu towarów rozliczanego zgodnie z art. 33a, wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów, świadczenia usług, dla którego podatnikiem jest ich usługobiorca, lub dostawy towarów, dla której podatnikiem jest ich nabywca, jeżeli w deklaracji podatkowej została wykazana kwota podatku należnego od tych transakcji,
2) kwota podatku naliczonego lub różnicy podatku, o której mowa w ust. 1, nierozliczona w poprzednich okresach rozliczeniowych i wykazana w deklaracji nie przekracza 3 000 zł,
3) podatnik złoży w urzędzie skarbowym dokumenty potwierdzające zapłatę podatku za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, o których mowa w ust. 2,
4) podatnik przez kolejne 12 miesięcy poprzedzających bezpośrednio okres, w rozliczeniu za który występuje z wnioskiem o zwrot w terminie 25 dni:
a) był zarejestrowany jako podatnik VAT czynny,
b) składał za każdy okres rozliczeniowy deklaracje, o których mowa w art. 99 ust. 1–3
– przy czym przepisy ust. 2 zdanie drugie i trzecie, ust. 2a–2c oraz ust. 4a–4f stosuje się odpowiednio.
Jak wynika z powyższego przepisu uzyskanie przyspieszonego zwrotu podatku jest uwarunkowane wykazaniem w deklaracji podatku naliczonego wynikających z faktur które zostały w całości zapłacone za pośrednictwem rachunku bankowego albo rachunku w skok (art. 87 ust. 6 pkt 1 lit. a). Kwoty podatku naliczonego wnioskowane przez podatnika do zwrotu w terminie przyspieszonym (25 dni od złożenia rozliczenia) począwszy od rozliczenia za styczeń 2017 r. wykazywane w deklaracji VAT będą musiały być zapłacone. Nie będzie już przepisu, który odwołując się do przepisu art. 22 ustawy o swobodzie działalności gospodarczej wskazuje, że płatność za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika ma następować w każdym przypadku, gdy jednorazowa wartość transakcji, bez względu na liczbę wynikających z niej płatności, przekracza równowartość 15.000,00 euro. Uwzględniając treść art. 87 ust. 6 pkt 1 lit. a ustawy o VAT płatności nie będą mogły być już realizowane w formie kompensat, czy transakcji barterowych.
Ustawodawca przewiduje jednak wyjątek, który sformułowany został w art. 87 ust. 6 pkt 1 lit b ustawy o VAT. Kwoty wykazane w deklaracji podatkowej wynikać mają z faktur, innych niż wymienione w lit. a, dokumentujących należności, jeżeli łączna kwota tych należności nie przekracza 15.000,00 zł. Możliwe jest więc niezapłacenie kwot podatku wykazanych w deklaracji za pośrednictwem rachunku bankowego jeżeli maksymalna kwota podatku wynosi 2.804,88 zł (wyliczona kwota podatku rachunkiem „w stu” przy transakcji opodatkowanej stawką podatkową w wysokości 23%). Dla kwoty należności (powinno być raczej zobowiązania) nie przekraczającej 15.000,00 zł podatku dopuszczalne są transakcje barterowe, jak i kompensaty. Należy zauważyć, że w odniesieniu do tej kwoty nie ma jakiegokolwiek wymogu zapłaty przelewem, czy też gotówką. Oznacza to, że kwota podatku do wysokości 2.804,88 zł (przy transakcji nie przekraczającej wartości 15.000,00 zł) nie musi być w ogóle zapłacona. Identycznie postanowił ustawodawca w odniesieniu do kwoty podatku naliczonego z przeniesienia wskazanej w art. 87 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT. Również i ta kwota podatku naliczonego wykazana w deklaracji VAT-7 w wysokości nieprzekraczającej 3.000,00 zł nie musi być przez podatnika zapłacona. Natomiast wymóg sprecyzowany w art. 87 ust. 6 pkt 3 ww. ustawy wskazujący, że podatnik ma złożyć w urzędzie skarbowym dokumenty potwierdzające zapłatę podatku za pośrednictwem rachunku bankowego podatnika albo rachunku podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej nie dotyczy przypadków wskazanych w art. 87 ust. 6 pkt 1 lit. b i pkt 2 ustawy o VAT.
W ten sposób ustawodawca osiągnął zapewne całkowicie niezamierzony cel, który zapewne jest sprzeczny z jego intencją. Okazuje się bowiem, że podatnicy wykazujący niewielkie kwoty podatku naliczonego do zwrotu będą mogli występować o zwrot przyspieszony w terminie 25 dni od dnia złożenia rozliczenia nawet wówczas, gdy nie zapłacili żadnych kwot zobowiązań (należności, jak chce ustawodawca) wynikających z faktur z których podatek naliczony został rozliczony w deklaracji VAT-7. Jednakże kwota podatku do zwrotu w terminie 25 dni nie może być wyższa niż kwota 5.805 zł, na którą to kwotę będzie się składała max. kwota 2.804,88 zł ≈ 2.805,00 zł wynikająca z treści art. 87 ust. 6 pkt 1 lit b ustawy o VAT powiększona max. o kwotę 3.000,00 zł wynikającą z art. 87 ust. 6 pkt 2 ustawy o VAT.
Wynikiem takiej zmiany przepisów będzie ograniczenie zwrotów w terminie przyspieszonym dla dużych podmiotów, dla których nowe warunki zwrotu w terminie 25 dni będą o wiele bardziej restrykcyjne niż obecne, przy równoczesnym zwiększeniu ilości zwrotów podatku w ww. terminie u podatników, którzy wykazują kwoty podatku naliczonego w granicach 5.000 zł. Zapewne cel tej regulacji miał być odmienny.