Od 1 lipca 2018 r. do ustawy o VAT zostanie wprowadzony mechanizm podzielonej płatności (mpp), czyli tzw. split payment. Część wprowadzonych przepisów zawiera podatkowe pułapki takie jak ta, którą dzisiaj opisuję. Warto więc szczegółowo zapoznać się ze zmienianymi przepisami.
Jak wiadomo mpp polega na tym, że nabywca będzie mógł skorzystać z możliwości przekazania sprzedawcy kwoty VAT na odrębny, nowo utworzony rachunek VAT. Kwota VAT ma wynikać z faktury otrzymanej przez nabywcę. W realiach gospodarczych może się zdarzyć, że nabywca omyłkowo przekaże kwotę wynikającą z faktury na rachunek innego podmiotu niż sprzedawca. Może też być tak, że kwota podatku wynikająca z faktury zostanie omyłkowo przekazana innemu podmiotowi niż sprzedawca na rachunek VAT.
Omyłkowy przelew
Jakie konsekwencje będą się z tym wiązały dla podmiotu, który otrzymał tę kwotę na rachunek VAT?
Zgodnie z art. 108a ust. 5 ustawy o VAT w przypadku gdy płatność zostanie dokonana w sposób określony w ust. 2 na rzecz podatnika innego niż wskazany na fakturze, o której mowa w ust. 3 pkt 3, podatnik, na rzecz którego dokonano tej płatności, odpowiada solidarnie wraz z dostawcą tych towarów lub usługodawcą za nierozliczony przez dostawcę towarów lub usługodawcę podatek wynikający z tej dostawy towarów lub tego świadczenia usług do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Z powyższego przepisu wynika, że zapłata przez nabywcę przy zastosowaniu mpp na inny rachunek bankowy niż należący do sprzedawcy będzie skutkować solidarną odpowiedzialnością odbiorcy tych środków, który w ten sposób otrzymał nienależny przelew. Solidarna odpowiedzialność wystąpi, gdy sprzedawca towarów lub usług (który przelew ten powinien otrzymać) nie rozliczy podatku wynikającego z tej transakcji. Odpowiedzialność podatnika, który otrzymał taką płatność a nie był sprzedawcą będzie ograniczona do wysokości kwoty otrzymanej na rachunek VAT.
Czy można się uwolnić od odpowiedzialności?
Od ww. odpowiedzialności solidarnej odbiorca tych środków będzie mógł się uwolnić. W myśl art. 108a ust. 6 ustawy o VAT odpowiedzialność solidarna podatnika, o którym mowa w ust. 5, jest wyłączona w przypadku dokonania przez tego podatnika płatności na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy wskazanego na fakturze albo zwrotu otrzymanej płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymano tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, w kwocie otrzymanej na rachunek VAT.
Jak wynika z powyższego odbiorca płatności może się uwolnić od odpowiedzialności solidarnej za niezapłacony przez sprzedawcę podatek, gdy:
- dokona płatności na rachunek VAT sprzedawcy wskazanego na fakturze w kwocie otrzymanej na rachunek VAT, albo
- zwróci otrzymaną płatności na rachunek VAT podatnika, od którego otrzymał tę płatność, niezwłocznie po powzięciu informacji o jej otrzymaniu, w kwocie otrzymanej na rachunek VAT.
Odbiorca przelewu, jak wynika z powyższego, będzie miał dwie możliwości. Po pierwsze będzie mógł przekazać otrzymaną kwotę przy zastosowaniu mpp na rachunek sprzedawcy. Możliwość ta będzie trudna do realizacji, gdyż odbiorca nie będzie wiedział kto jest rzeczywistym sprzedawcą. Wobec powyższego trudno mu będzie środki te zwrócić sprzedawcy.
Druga możliwość to zwrot otrzymanej kwoty przy zastosowaniu mpp na rachunek podatnika od którego środki te otrzymał. W tej sytuacji ustawodawca wprowadza jednak wymóg, aby zwrot ten nastąpił „niezwłocznie” po powzięciu informacji o otrzymaniu tej kwoty. Zwrot musi zostać dokonany w ramach mpp i ma być zrealizowany na rachunek VAT podatnika od którego kwotę tę otrzymał.
Ważne słowo „niezwłocznie”
Dla celów interpretacji ww. przepisu niezbędna jest wykładnia pojęcia „niezwłocznie”. W prawie administracyjnym termin ten jest interpretowany jako „bez zbędnej zwłoki”, „natychmiast” „od razu”. Oczywiście z uwzględnieniem okoliczności miejsca i czasu. Co do zasady termin niezwłocznie jest interpretowany tako termin do 7 dni. Jednakże jeżeli wystąpią wyjątkowe okoliczności, które uniemożliwiają dokonanie danej czynności mogą być one wydłużone do nawet 14 dni. W naszym przypadku termin owych 7 albo 14 dni będzie biegł od daty „powzięcia informacji o wpływie środków na rachunek VAT”. Jeżeli nie będzie świąt, choroby podatnika, czy też innych wyjątkowych okoliczności wówczas zwrot kwoty z rachunku VAT powinien nastąpić w ciągu 7 dni. Jeżeli takie okoliczności wystąpią np. święta połączone z chorobą, czy też z brakiem prądu przy klęsce żywiołowej, to wówczas będzie można argumentować, że ten termin powinien być wydłużony do 14 dni.
Interpretowanie terminu „niezwłocznie” w sposób w jaki nie zostały opublikowane niektóre orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego mogą się nie spotkać ze zrozumieniem zarówno ze strony organów podatkowych, jak i sadów administracyjnych.
Powyższe oznacza, że podatnik, który kwotę taką otrzymał musi ją od razu zwrócić. Przepis ten jednak niesie za sobą niebezpieczeństwo polegające na dokonaniu zwrotu środków zbyt późno. Chodzi o czas zwrotu tych środków, gdy przekroczono „niezwłoczny” termin do ich zwrotu. Może się wówczas okazać, że pomimo zwrotu środków, lecz później niż „niezwłocznie” podatnik nadal będzie odpowiadał solidarnie ze sprzedawcą. Organ podatkowy może stwierdzić, że skoro sprzedawca podatku nie odprowadził, to podatnik, który środki te zwrócił zbyt późno odpowiada solidarnie za niezapłacony podatek ze sprzedawcą. Takiej argumentacji można przeciwstawić twierdzenie o naruszeniu zasady proporcjonalności szczególnie wówczas, gdy przekroczenie terminu „niezwłocznie” było nieznaczne.
Niezależnie od powyższego należy od 1 lipca 2018 r. uważnie śledzić wpływy na rachunek VAT, tak aby nie narazić się na zarzut odpowiedzialności solidarnej.