Czy dokonywane przez podatnika wydatki na kwiaty, wiązanki i wieńce ze środków obrotowych dają prawo do odliczenia podatku naliczonego?
Odliczenie podatku od zakupów jest uzależnione od tego czy określona transakcja jest związana ze sprzedażą opodatkowaną. Zgodnie bowiem z art. 86 ust. 1 ustawy o VAT w zakresie, w jakim towary i usługi są wykorzystywane do wykonywania czynności opodatkowanych, podatnikowi, o którym mowa w art. 15, przysługuje prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego, z zastrzeżeniem art. 114, art. 119 ust. 4, art. 120 ust. 17 i 19 oraz art. 124.
Nabycie dokonane w związku z działalnością gospodarczą może mieć związek bezpośredni lub pośredni. Już w przypadku związku bezpośredniego kwestia odliczenia podatku nie zawsze jest oczywista. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (ETS) stwierdza, że „nie uznał za możliwe określenia w sposób precyzyjny charakteru owego „bezpośredniego związku”, jaki powinien zachodzić między transakcją na wcześniejszym a transakcją na późniejszym etapie obrotu. Biorąc bowiem pod uwagę różnorodność transakcji handlowych i gospodarczych, nie jest możliwe określenie we właściwy sposób, w każdym wypadku, stosunku, jaki musi istnieć między transakcjami na wcześniejszym a transakcjami na późniejszym etapie obrotu, by powstało prawo do odliczenia naliczonego podatku VAT” – (orzeczenie w sprawie C‑104/12 Finanzamt Köln-Nord). W tym samym wyroku ETS stwierdził, że „podatnik korzysta jednak z prawa do odliczenia również w sytuacji braku bezpośredniego związku między konkretną transakcją na wcześniejszym etapie obrotu a transakcją lub transakcjami na późniejszym etapie obrotu powodującymi powstanie prawa do odliczenia, jeżeli cena nabycia otrzymanych świadczeń wchodzi w zakres ogólnych kosztów działalności podatnika i stanowi w związku z tym element ceny dostarczanych przez niego towarów lub świadczonych usług. Tego rodzaju koszty mają bowiem bezpośredni związek z całością działalności gospodarczej podatnika (zob. podobnie w szczególności ww. wyrok w sprawie Midland Bank, pkt 31; wyrok z dnia 26 maja 2005 r. w sprawie C‑465/03 Kretztechnik, Zb.Orz. s. I‑4357, pkt 36)”.
Powyższe stwierdzenia wskazują na konieczność ustalenia, czy nabycie kwiatów, wiązanek, czy wieńców spełnia kryteria owego związku z działalnością opodatkowaną podatnika. Można by przychylić się do stanowiska, że zakup kwiatów nie jest bezpośrednio związany z działalnością gospodarczą podatnika, jednak mimo braku związku bezpośredniego nie oznacza, że podatnik prawo do odliczenia traci jeżeli związek ten istnieje i można go zidentyfikować jako związek pośredni. Prawo to będzie więc zależało od okoliczności w jakich dokonuje się takich zakupów oraz (niestety również) od stanowiska organów podatkowych.
Prześledźmy kilka najczęstszych sytuacji dotyczących zakupu kwiatów, wiązanek, czy wieńców, a w konsekwencji prawa do odliczenia podatku oraz ewentualnej konieczności naliczenia podatku należnego.
- Dekorowanie wnętrza siedziby podatnika kwiatami.
Wydatki na dekorowanie siedziby firmy kwiatami, ozdobami, stroikami (szczególnie w okresie świąt choć nie generują przychodów ze sprzedaży opodatkowanej, to jednak są ponoszone w celu pozytywnego kształtowania wizerunku firmy i jej odbioru przez klientów i kontrahentów pozostając związanymi z czynnościami wykonywanymi przez podatnika. Jeżeli podatnik wykonuje wyłącznie czynności opodatkowane dają one prawo do pełnego odliczenia podatku naliczonego. Nie wystąpi w tych sytuacjach podatek należny, bowiem nie występuje tu dostawa (przekazanie) kwiatów.
- Przekazywanie (wręczanie) kwiatów i wiązanek swoim kontrahentom
W mojej ocenie budowanie pozytywnego wizerunku firmy oraz dbałość o kontrahentów przejawia się również poprzez przekazywanie im kwiatów lub wiązanek okolicznościowych i wpływa na umacnianie relacji z partnerami gospodarczymi. Chociaż są to wydatki pośrednio związane z prowadzoną działalnością gospodarczą trudno odmówić im takiego związku, który ostatecznie wpływa na dokonywane transakcje. (patrz: interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2015 r. nr IPPP1/4512-449/15-2/JL, czy interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 grudnia 2011 r. nr IBPP1/443-1363/11/AL).
Przekazanie takich kwiatów lub wiązanek dając, co do zasady, podatnikowi prawo do odliczenia podatku będzie skutkowało koniecznością ich opodatkowania, o ile wartość tych kwiatów lub wiązanek przekracza limity kwot zarezerwowanych dla prezentów o małej wartości 10 zł i 100 zł wskazanych w art. 7 ust. 4 ustawy o VAT.
- Przekazywanie (wręczanie) kwiatów i wiązanek swoim pracownikom (jubileusze, odejścia na emeryturę itp., uroczystości np. dnia kobiet)
W tych sytuacjach ustalenie, czy podatnikowi przysługuje prawo do odliczenia podatku jest wyjątkowo skomplikowane i uzależnione od okoliczności, w których następuje przekazanie kwiatów, czy wiązanek. Spotkać się można ze stanowiskiem, że jeżeli przekazanie kwiatów pracownikom ma charakter osobisty (prywatny), to podatnikowi nie przysługuje prawo do odliczenia, a w konsekwencji nie ma obowiązku opodatkowania takich przekazań. Potwierdza to interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 3 sierpnia 2015 r. nr IPPP1/4512-449/15-2/JL. Są również interpretacje wskazujące na związek takich zakupów z działalnością gospodarczą, a więc możliwość odliczenia podatku naliczonego, np. interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 18 września 2009 r. nr IBPP2/443-488/09/RSz. Skutkiem takiego rozstrzygnięcia byłaby konieczność respektowania postanowień art. 7 ust. 2 ustawy o VAT, jeżeli przekazywane kwiaty nie kwalifikują się do zaliczenia ich do katalogu prezentów o małej wartości.
Wydaje się jednak, że jeżeli podatnik w momencie dokonywania zakupów (kwiatów) ma wiedzę i świadomość, że są one przeznaczone dla pracownika, a więc do jego celów osobistych (prywatnych), to nie powinien odliczać podatku naliczonego, i w konsekwencji nie musi naliczać podatku należnego. Jednakże trudno odmówić racji tym, którzy uważają, że przekazanie kwiatów pracownikowi w takich okolicznościach jest związane z działalnością gospodarczą podatnika, który tworzy w ten sposób opinię rzetelnego pracodawcy i poprawia relacje z pracownikami. W konsekwencji prawo do odliczenia podatnikowi powinno przysługiwać.
- Wydatki (kwiaty, wieńce) związane z pogrzebem pracownika, najbliższej rodziny pracownika oraz pogrzebem kontrahentów lub ich pracowników.
Wydaje się, że w tej sprawie można mówić o utrwalonym stanowisku organów podatkowych, choć zdarzają się wyjątki od reguły. Przeważają interpretacje uznające tego typu wydatki jako związane z działalnością gospodarczą dające prawo do odliczenia podatku. Podatnikowi „przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących wydatki ponoszone na zakup wieńców pogrzebowych, umieszczanie nekrologów w prasie, kondolencji i wydatki związane z transportem pracowników w związku z udziałem w uroczystościach pogrzebowych, byłego pracownika, emeryta, rencisty oraz najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika (emeryta, rencisty), ponieważ wydatki te – jak wskazał Wnioskodawca – mają związek z czynnościami opodatkowanymi podatkiem VAT. Przy czym, prawo to przysługuje, o ile nie występują przesłanki negatywne wymienione w art. 88 ustawy”. – interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Łodzi z dnia 18 grudnia 2013 r. nr IPTPP2/443-751/13-4/JN. „Wobec powyższego, na zasadach przewidzianych w art. 86 ust. 1 ustawy o podatku od towarów i usług, przy uwzględnieniu ograniczeń wynikających z art. 88 tej ustawy, Spółce, będącej czynnym zarejestrowanym podatnikiem podatku od towarów i usług, przysługuje prawo do odliczenia podatku VAT z faktur dokumentujących wydatki ponoszone na zakup wieńców pogrzebowych, umieszczanie nekrologów w prasie, kondolencji i wydatki związane z transportem pracowników w związku z udziałem w uroczystościach pogrzebowych, byłego pracownika, emeryta, rencisty oraz najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika (emeryta, rencisty), ponieważ wydatki te – jak wskazała Spółka – mają związek z czynnościami opodatkowanymi”. – interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 26 czerwca 2014 r. nr ITPP1/443-423/14/DM.
Zdarzają się jednak odmienne. „W ocenie tut. Organu ww. wydatki (zakup wieńców pogrzebowych lub kwiatów, koszty transportu pracowników uczestniczących w pogrzebie, nekrologów umieszczanych w prasie, kondolencji i inne związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych, np. posiłek w czasie dojazdu do miejsca uroczystości pogrzebowych lub koszty noclegu w przypadku znacznej odległości miejsca uroczystości pogrzebowych od miejsca pracy, w związku ze śmiercią pracownika, najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika i jego najbliższej rodziny, pracowników kontrahentów lub osób prowadzących działalność gospodarczą dokonujących zakupów towarów w Spółce oraz dokonujących dystrybucji towarów Spółki) związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych wskazanych osób – jakkolwiek wynikające z prowadzonej polityki handlowej i dobrego zwyczaju – nie pozostają w związku z prowadzoną przez podatnika działalnością gospodarczą polegającą na produkcji i sprzedaży wyrobów elektroniki użytkowej oraz świadczeniem usług w zakresie oprogramowania”. – interpretacja indywidualna Dyrektora Izby Skarbowej w Warszawie z dnia 1 września 2014 r. nr IPPP1/443-576/14-4/AS. Wydaje się jednak, że ostatnia z nich jest nieprawidłowa, bowiem uznaje, że nie ma związku z działalnością gospodarczą nie tylko pogrzeb członków rodziny pracownika, lecz również kontrahentów Spółki, co należy uznać za oczywisty błąd i co przeczy życiowemu doświadczeniu. Szacunek do zmarłych i obrzędu pogrzebowego jest nieodłącznym elementem kultury duchowej społeczeństwa. Z natury rzeczy taka postawa staje się również elementem prowadzenia działalności gospodarczej, co pośrednio prowadzi do budowania pozytywnego wizerunku przedsiębiorcy i skutkuje umacnianiem więzi z kontrahentami i pracownikami
Dodać trzeba, że złożenie wieńców i kwiatów na grobie nie podlega opodatkowaniu pomimo odliczenia podatku naliczonego, bowiem brak jest osoby będącej beneficjentem tych towarów. Trudno uznać, że zmarły uzyskuje z tego tytułu jakieś przysporzenie.
- Składanie wiązanek i kwiatów w miejscach pamięci, tytułem uczczenia świąt państwowych.
W tej sprawie wypowiedział się w interpretacji indywidualnej Dyrektor Izby Skarbowej w Katowicach z dnia 12 grudnia 2011 r. nr IBPP1/443-1363/11/AL, gdzie stwierdził, że „wnioskodawca ma również prawo do obniżenia kwoty podatku należnego o kwotę podatku naliczonego wynikającego z faktur VAT dokumentujących zakupy kwiatów składanych w miejscach pamięci tytułem uczczenia świąt państwowych oraz zakupy kwiatów wręczanych podczas oficjalnych i handlowych kontaktów z innymi podmiotami gospodarczymi z tytułu obchodzonych przez nich jubileuszy oraz składania gratulacji z tytułu szczególnych osiągnięć związanych z działalnością tych podmiotów, w zakresie w jakim towary te są związane pośrednio z wykonywaną przez Wnioskodawcę działalnością opodatkowaną. (…) Wnioskodawca wskazał również, iż kupuje kwiaty w celu złożenia ich w miejscach pamięci, tytułem uczczenia świąt państwowych. W niniejszym przypadku również nie może być mowy o zużyciu tychże kwiatów na cele osobiste podatnika bowiem dokonując uczczenia świąt państwowych poprzez złożenie kwiatów w miejscach pamięci Wnioskodawca uczestniczy w życiu publicznym. Ponieważ zatem nie został spełniony jeden z warunków koniecznych do uznania za opodatkowaną dostawę towarów w postaci przekazania przez podatnika towarów należących do przedsiębiorstwa Wnioskodawcy, tj. brak uznania przekazania tychże towarów – kwiatów w celach osobistych przez podatnika, stwierdzić należy, iż nie znajdzie zastosowania w przedmiotowej sprawie przepis art. 7 ust. 2 ustawy o podatku od towarów i usług. Przedmiotowe przekazanie towarów nie będzie podlegało przepisom ustawy o podatku od towarów i usług”. Zatem poniesione przez podatnika wydatki na zakup kwiatów w celu uczczenia święta państwowego związane są pośrednio z prowadzoną przez firmę działalnością opodatkowaną i dają prawo do odliczenia podatku naliczonego, oczywiście bez konieczności ich opodatkowania.