Od stycznia 2021 r. ustawodawca wprowadził do ustawy o VAT rozwiązanie polegające na możliwości przyjęcia przez podatnika podatku VAT w celu określenia podstawy opodatkowania w podatku od towarów i usług zasad przeliczania na złote kwot określonych w walucie obcej zgodnie z zasadami przeliczania przychodu wynikającymi z przepisów o podatku dochodowym, obowiązującymi tego podatnika na potrzeby rozliczania dla danej transakcji.
Zgodnie bowiem z art. 31a ust. 2a ustawy o VAT kwoty stosowane do określenia podstawy opodatkowania określone w walucie obcej mogą być przeliczane przez podatnika na złote zgodnie z zasadami przeliczania przychodu określonego w walucie obcej wynikającymi z przepisów o podatku dochodowym, obowiązującymi tego podatnika na potrzeby rozliczania danej transakcji.
Powyższa zasada ma charakter fakultatywny co oznacza, że podatnik ma możliwość przyjęcia do swoich rozliczeń ww. metodę, jednak nie ma takiego obowiązku. W świetle art. 31a ust. 2b ustawy o VAT podatnik, który wybrał ww. zasady przeliczania jest obowiązany do ich stosowania przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym je wybrał.
Wybór metody wskazanej w art. 31a ust. 2a ustawy o VAT skutkuje koniecznością stosowania tej metody przez 12 miesięcy wliczając miesiąc, w którym podatnik dokonał wyboru tej metody. Nie jest ważne w którym dniu danego miesiąca podatnik dokonał takiego wyboru. Wybór dokonany 1 lutego 2021 r., czy też wybór dokonany 28 lutego 2021 r. będzie skutkował koniecznością stosowania ww. metody aż do końca stycznia 2022 r. Jednak sam wybór tej metody nie podlega żadnemu zgłoszeniu do urzędu skarbowego.
Można zastanawiać się, czy wybór metody skutkuje koniecznością jej stosowania od dnia wyboru, czy też od początku miesiąca w którym wybór nastąpił. Opowiadam się za drugim stanowiskiem, chociaż w projekcie Objaśnień podatkowych SLIM VAT Ministerstwo Finansów sugeruje, że wybór metody jest skuteczny od danego dnia, a nie od początku miesiąca. Jednak art. 31a ust. 2b ustawy o VAT wskazuje, że podatnik jest obowiązany do stosowania zasad przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca, w którym je wybrał, a nie „od dnia miesiąca, w którym je wybrał”.
Tak więc miesiąc wyboru (w tym wypadku luty 2021 r.) jest pierwszym miesiącem stosowania ww. metody. Metoda ta musi być stosowana przez podatnika przez kolejne 12 miesięcy (wraz z miesiącem, w którym nastąpił wybór). Ustawodawca mówi o kolejnych miesiącach nawet wówczas, gdy w kolejnych miesiącach podatnik np. zawiesi na kilka miesięcy działalność gospodarczą. Okres zawieszenia działalności gospodarczej wlicza się do tych 12 miesięcy. Do 12 miesięcy wlicza się również miesiące, w których podatnik nie dokonywał sprzedaży i składał np. zerowe JPK_VAT, czy deklaracje VAT.
Rezygnacja ze stosowania ww. zasad może być dokonana dopiero upływie co najmniej 12 miesięcy. Wynika z tego, że można stosować te zasady przez okres dłuższy niż 12 miesięcy i nie ma tu żadnych limitów stosowania tej metody.
Rezygnacja z powyższych zasad będzie mogła być dokonana najwcześniej po 12 miesiącach stosowania metody wynikającej z art. 31a ust. 2a ustawy o VAT. Jak wskazuje Ministerstwo Finansów: „celem ww. zapisów jest minimalizacja ryzyka instrumentalnego wykorzystania korzystniejszej metody przeliczania kursów, które istniałoby w przypadku braku wprowadzenia przyjętego rozwiązania”.
Zgodnie z art. 31a ust. 2c ustawy o VAT: w przypadku rezygnacji z zasad przeliczania, o których mowa w ust. 2a, podatnik jest obowiązany do stosowania zasad przeliczania, o których mowa w ust. 1 lub 2, przez co najmniej 12 kolejnych miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym zrezygnował z zasad przeliczania, o których mowa w ust. 2a.
Oznacza to, że rezygnacja ww. zasad np. w marcu 2022 r. skutkuje koniecznością stosowania generalnych zasad przeliczenia podstawy opodatkowania w VAT przez okres 12 miesięcy licząc od kwietnia 2022 r., czyli aż do marca 2023 r. włącznie. Oczywiście można ogólne zasady przeliczania walut wynikające z art. 31a ust. 1 i 2, po rezygnacji z metody wynikającej z art. 31a ust. 2a, stosować dłużej niż przez 12 miesięcy. Jednak okres 12 miesięcy po rezygnacji z metody wynikającej z art. 31a ust. 2a ustawy o VAT jest okresem najkrótszym.
Do urzędu skarbowego nie przesyła się również informacji o rezygnacji z ww. metody. Powyższe zasady i prawidłowość ich stosowania będą jedynie mogły być weryfikowane przez organy podatkowe w toku kontroli.
Należy również zauważyć, że omyłkowe stosowanie innych metod przeliczania podstawy opodatkowania nie pozbawia podatnika możliwości stosowania wybranych zasad w przyszłości.
Przykład:
Podatnik w marcu 2021 r. wybrał zasady wynikające z art. 31a ust. 2a ustawy o VAT. Omyłkowo w kwietniu 2021 r. do przeliczenia własnej sprzedaży nie zastosował zasad z podatku dochodowego, lecz zastosował zasady ogólne z art. 31a ust. 1 i ust. 2 ustawy o VAT, a więc zasady z których zrezygnował na okres co najmniej 12 miesięcy. Pomyłka w zastosowanym kursie w kwietniu 2021 r. nie pozbawia podatnika możliwości stosowania zasad przeliczenia waluty na złote wynikających z przepisów o podatkach dochodowych w kolejnych miesiącach. Jedynie ta konkretna transakcja w kwietniu 2021 r. została niewłaściwie przeliczona na złote.
Należy jednak pamiętać, że kwestia wyboru, czy rezygnacji z zasad wynikających z art. 31a ust. 2a ustawy o VAT jest zupełnie odrębna od tego, czy wybór tych zasad ma sens i, czy zasady wskazane przez ustawodawcę są na tyle jasne, że warto je stosować.