Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów w części dotyczącej VAT w zakładce wyjaśnienia pojawiło się w dniu 5 kwietnia 2019 r. opracowanie (artykuł) dotyczące Zasad wystawiania faktur. Ministerstwo Finansów wskazuje, że przygotowane wyjaśnienia dotyczą „podstawowego dokumentu potwierdzającego dokonanie transakcji opodatkowanej podatkiem od towarów i usług, którym jest faktura. Znajdą tutaj Państwo szczegółowe informacje między innymi na temat wystawiania faktur, ich formy, elementów jakie powinny zawierać, a także rodzaje faktur, terminy ich wystawienia oraz sposobu ich przechowywania”.
Prawidłowość informacji
Informacje podane na stronie powinny być aktualne, a co najważniejsze rzetelne. Zamieszczony przez Ministerstwo Finansów tekst dotyczy zasad wystawiania faktur od 2014 r. Świadczą o tym powołane tam regulacje obowiązujące od 1 stycznia 2014 r., tj. art. 106a i następne.
Niestety w powyższym tekście przygotowanym przez Ministerstwo i udostępnionym podatnikom pojawiły się informacje o stanie prawnym obowiązującym przed 2014 rokiem. Ministerstwo Finansów wskazuje jednak, że omawiane przepisy są aktualne. Nie zauważa więc swojego błędu i nakazuje podatnikom postępować według nieobowiązujących przepisów.
NIP nabywcy na fakturze
Przede wszystkim chodzi o podrozdział zatytułowany Numer NIP nabywcy w fakturze.
Ministerstwo Finansów wskazuje w nim:
Istnieje natomiast możliwość niepodawania numeru, za pomocą którego nabywca (inny podatnik) jest zidentyfikowany dla podatku w sytuacji sprzedaży energii elektrycznej i cieplnej, gazu przewodowego, świadczenia usług telekomunikacyjnych i radiotelekomunikacyjnych oraz świadczenia usług wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy o VAT, z wyjątkiem jednak przypadku, gdy dana transakcja będzie dokumentowana fakturą uproszczoną. Podatnik dokonujący zatem ww. czynności na rzecz innego podatnika, w przypadku transakcji do 450 zł, będzie miał wybór czy dokumentować tę transakcję fakturą „pełną”, jedynie bez numeru identyfikacyjnego VAT nabywcy, czy też wystawiać fakturę uproszczoną, niezawierającą żadnych innych danych identyfikujących nabywcę poza tym numerem.
Błąd w wyjaśnieniach
Z podkreślonego fragmentu jednoznacznie wynika, że podatnik wystawiający faktury na rzecz innych podatników może nie podawać NIP na fakturze, gdy dotyczy ona sprzedaży tzw. mediów. Obecne przepisy ustawy o VAT, jak i przepisy rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 3 grudnia 2013 r. w sprawie wystawiania faktur zasadniczo nie umożliwiają podatnikom niepodawania NIP na fakturze. Na marginesie należy zauważyć, że autorom całkowicie umknął fakt obowiązywania ww. rozporządzenia w sprawie wystawiania faktur. Wyjątki, kiedy NIP nabywcy nie jest niezbędny na fakturze, są właśnie wskazane w rozporządzeniu z dnia 3 grudnia 2013 r. Dotyczą one m.in. przejazdów autostradą oraz finansowych usług zwolnionych od podatku.
Nie istnieją obecnie regulacje umożliwiające niepodawania NIP na fakturze przy sprzedaży ww. mediów.
Powyższy błąd Ministerstwa wynika zapewne z wzorowania się przez autorów tekstu na nieobowiązującym rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku niektórym podatnikom, wystawiania faktur, sposobu ich przechowywania oraz listy towarów i usług, do których nie mają zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług, które obowiązywało do dnia 31 grudnia 2013 r.
W rozporządzeniu tym w § 5 ust. 4 pkt 3 wskazano, że faktura może nie zawierać w przypadku dostaw energii elektrycznej i cieplnej, gazu przewodowego oraz świadczenia usług telekomunikacyjnych, radiokomunikacyjnych oraz usług wymienionych w poz. 140-153, 174 i 175 załącznika nr 3 do ustawy – danych określonych w ust. 1 pkt 5 (…) – tj. NIP nabywcy.
Na dodatek w przywołanym wyżej fragmencie tekstu Ministerstwa Finansów jest mowa o mediach. Wśród których wymienione są usługi telekomunikacyjne i radiotelekomunikacyjne. Te ostatnie zostały wykreślone z treści art. 19a i art. 29a od 1 stycznia 2015 r. – z chwilą wejścia w życie regulacji odrębnie definiujących usługi nadawcze i elektroniczne.
Na tej podstawie należy sądzić, że ten „nowy tekst” Ministerstwa Finansów dotyczący wystawiania faktur stanowi jakąś nieudolną kompilację materiałów napisanych w latach 2012-2014.
Konsekwencje błędnych faktur
Podkreślić należy, że błędnie wystawiona faktura bez NIP nabywcy nie będzie temu nabywcy szkodzić. Jak wynika z orzecznictwa błędy formalne faktury dokumentującej nabycie towarów i usług nie przekreślą prawa do odliczenia podatku u nabywcy.
Jednakże wadliwe wystawianie faktur przez sprzedawcę może go narazić na sankcje wynikające z ustawy Kodeks karny skarbowy. Zgodnie z art. 62 § 1 tej ustawy kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych. Natomiast art. 62 § 5 kks stanowi, że w wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Nakłanianie podatników do łamania prawa i błędnego wystawiania faktur jest niespotykaną do tej pory strategią współpracy Ministerstwa Finansów z podatnikami.
Dodam również, że do pozostałej treści ministerialnego opracowania należy podchodzić z rezerwą. Wyjaśnienia tam zawarte są niejasne (wystawianie faktur dokumentujących czynności zwolnione od VAT). Są również niepełne (brak obowiązku podpisywania faktur nieuwzględniający treści art. 116 ust. 2 ustawy o VAT).