Ustawą z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019, poz. 1751) od 1 listopada 2019 r. do ustawy o VAT zostanie wprowadzony obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (split payment).
Konsekwencje u sprzedawców
Mechanizm podzielonej płatności będzie obowiązkowy w sytuacji wystawiania faktur o wartości (wg Ministerstwa Finansów) brutto przekraczającej 15.000 zł, o ile na fakturze takiej znajdą się towary lub usługi wskazane w nowo dodanym załączniku nr 15 do ustawy o VAT. Podkreślić należy, że nie będzie istotna wartość towarów lub usług z załącznika nr 15 na fakturze, lecz istotne będzie, czy dana faktura przekracza wartość 15.000 zł i równocześnie na fakturze będą ujęte towary i usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT (bez znaczenia wówczas będzie wartość tych towarów lub usług na fakturze).
Od 1 listopada 2019 r. do ustawy o VAT dodany zostanie art. 106e ust. 1 pkt 18a, zgodnie z którym faktura powinna zawierać w przypadku faktur, w których kwota należności ogółem stanowi kwotę, o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, obejmujących dokonaną na rzecz podatnika dostawę towarów lub świadczenie usług, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy – wyrazy „mechanizm podzielonej płatności”.
Jak wynika z powyższej regulacji podatnicy wystawiający fakturę, której wartość przekracza 15.000 zł i równocześnie na fakturze będą ujęte towary i usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT będzie miał obowiązek oznaczenia takiej faktury wyrazami „mechanizm podzielonej płatności”.
Co się stanie, gdy sprzedawca takiej adnotacji na fakturze nie umieści pomimo istnienia takiego obowiązku?
Na taką okoliczność ustawodawca wprowadza od listopada br. przepis sankcyjny – art. 106e ust. 12 ustawy o VAT. Zgodnie z jego brzmieniem w przypadku stwierdzenia, że podatnik wystawił fakturę z naruszeniem ust. 1 pkt 18a, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na tej fakturze. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.
Taki więc osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą indywidualnie nie będą karane sankcją, gdy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe. Jednak pozostali podatnicy (osoby prawne i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej) jak najbardziej tak.
Sankcja będzie obliczana wyłącznie od kwoty samego podatku na fakturze dotyczącego towarów i usług, które zostały wymienione w załączniku nr 15 do ustawy.
Przykład:
Podatnik wystawia fakturę dotyczącą sprzedaży usług budowlanych – 10.000 zł netto oraz dodatkowo sprzedaje nabywcy inne materiały budowlane 6.000 zł netto. Ponieważ wartość faktury brutto przekroczy 15.000 zł na fakturze musi się pojawić adnotacja „mechanizm podzielonej płatności”. Bark takiego oznaczenia spowodować może ustalenie sankcji sprzedawcy w wysokości kwoty podatku od 10.000 zł, tj. od 2.300 zł, a nie od całej kwoty podatku na fakturze – od 16.000 zł. Sankcja wyniesie więc 690 zł (2.300 x 30%).
Powyższej sankcji dla sprzedawcy nie będzie się ustalać, w świetle z art. 106e ust. 13 ustawy o VAT, jeżeli zapłata kwoty odpowiadającej kwocie podatku przypadającej na dostawę towarów lub świadczenie usług wymienionych w załączniku nr 15 do ustawy, wykazanej na fakturze, została dokonana z zastosowaniem mechanizmu podzielonej płatności.
Jeżeli więc sprzedawca nie oznaczył faktury w prawidłowy sposób a nabywca mimo wszystko zapłacił fakturę przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności, to wówczas sankcji nie będzie się ustalać.
Należy jednak pamiętać, że zgodnie z art. 62 § 1 ustawy Kodeks karny skarbowy kto wbrew obowiązkowi nie wystawia faktury lub rachunku, wystawia je w sposób wadliwy albo odmawia ich wydania, podlega karze grzywny do 180 stawek dziennych.
Faktura bez takiego obowiązkowego oznaczenia jest bez wątpienia wystawiona wadliwie. Czy kara grzywny będzie danej osobie wymierzona zależeć będzie od wielu okoliczności. Należy jednak mieć na uwadze ww. przepis.
Sankcje u nabywców
Ustawodawca chcąc uniknąć przypadków omijania lub niestosowania obowiązkowego split payment wprowadza również dla nabywców sankcje, które mają na celu zmobilizować podatników do prawidłowego stosowania mpp.
Zgodnie z nowym art. 108a ust. 7 ustawy o VAT: w przypadku stwierdzenia, że podatnik dokonał płatności z naruszeniem ust. 1a, naczelnik urzędu skarbowego lub naczelnik urzędu celno-skarbowego ustala dodatkowe zobowiązanie podatkowe w wysokości odpowiadającej 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność. W stosunku do osób fizycznych, które za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe, dodatkowego zobowiązania podatkowego nie ustala się.
Jeśli więc podatnik, będący innym podatnikiem niż osoba fizyczna prowadząca działalność gospodarczą indywidualnie, nie dokona płatności za fakturę o wartości powyżej 15.000 zł brutto na której są wyszczególnione towary lub usługi z załącznika nr 15 do ustawy o VAT wówczas podatnik ten będzie musiał uiścić na rzecz organu podatkowego sankcję (dodatkowe zobowiązanie podatkowe) w wysokości 30% kwoty podatku przypadającej na nabyte towary lub usługi wymienione w załączniku nr 15 do ustawy, wykazane na fakturze, której dotyczy płatność.
Tak więc sankcja będzie obliczana wyłącznie od kwoty samego podatku na fakturze, jednak nie od całości kwoty podatku (choć i tak może się stać), lecz o tej części podatku dotyczącego towarów i usług zawartych na fakturze, które zostały wymienione w załączniku nr 15 do ustawy.
Należy pamiętać, ze ustalenie samej sankcji wymaga wszczęcia przez urząd skarbowy postępowania podatkowego. Więc decyzja w tej sprawie nie może być wydana nagle – z zaskoczenia.
Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą indywidualnie nie będą karane sankcją, gdy za ten sam czyn ponoszą odpowiedzialność za wykroczenie skarbowe albo za przestępstwo skarbowe.
Sankcja dla pozostałych podatników (innych niż osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą) również nie będzie ustalana, gdy dostawca lub usługodawca rozliczy całą kwotę podatku wynikającą z faktury, która została zapłacona z naruszeniem mechanizmu podzielonej płatności. Wynika to z art. 108a ust. 8 ustawy o VAT. Oznacza to, że zapłacenie całego podatku wynikającego z faktury, która nie została zapłacona w mpp przez nabywcę będzie powodowało konieczność odstąpienia przez urząd skarbowy od ustalenia sankcji wobec nabywcy.
Oczywiście nabywca nie powinien opierać się na możliwości zapłaty przez sprzedawcę podatku, gdyż może się zdarzyć, że sprzedawca jej jednak nie uiści do urzędu skarbowego.
Na koniec warto również dodać, że nawet gdy sprzedawca rozliczy podatek z tej faktury i zapłaci go do urzędu skarbowego, a nabywca nie zapłaci za fakturę w mechanizmie podzielonej płatności, to i tak nabywca może zostać ukarany z ustawy Kodeks karny skarbowy.
Zgodnie z nowo dodawanym od 1 listopada 2019 r. przepisem art. 57c. § 1: Podatnik, który wbrew obowiązkowi dokonuje płatności kwoty należności wynikającej z faktury z pominięciem mechanizmu podzielonej płatności, podlega karze grzywny do 720 stawek dziennych. Natomiast § 2 tej regulacji wskazuje, że: w wypadku mniejszej wagi, sprawca czynu zabronionego określonego w § 1 podlega karze grzywny za wykroczenie skarbowe.
Z powyższego wynika, że nawet rozliczenie podatku przez sprzedawcę narazi nabywcę na potencjalne sankcje, już nie z ustawy o VAT, lecz z ustawy Kodeks karny skarbowy.