Podstawy prawne
Od 1 lipca 2018 r. JPK na żądanie obejmie wszystkich podatników. Wchodzi wówczas w życie art. 193a ustawy Ordynacja podatkowa zobowiązujący podatników do przekazywania struktur JPK na żądanie organów podatkowych. Zgodnie z treścią ust. 1 ww. przepisu w przypadku prowadzenia ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, organ podatkowy może żądać przekazania całości lub części tych ksiąg oraz dowodów księgowych za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych, w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w § 2, wskazując rodzaj ksiąg podatkowych oraz okres, którego dotyczą.
Natomiast ust. 3 wskazuje, że minister właściwy do spraw finansów publicznych określi, w drodze rozporządzenia, sposób przesyłania za pomocą środków komunikacji elektronicznej ksiąg podatkowych, części tych ksiąg oraz dowodów księgowych w postaci elektronicznej oraz wymagania techniczne dla informatycznych nośników danych, na których księgi, części tych ksiąg oraz dowody księgowe mogą być zapisane i przekazywane, uwzględniając potrzebę zapewnienia bezpieczeństwa, wiarygodności i niezaprzeczalności danych zawartych w księgach oraz potrzebę ich ochrony przed nieuprawnionym dostępem. Przepis ten obowiązuje od 1 lipca 2016 r.
Przepis przejściowy
Jednakże zgodnie z treścią art. 29 ustawy z dnia 10 września 2015 r. o zmianie ustawy – Ordynacja podatkowa oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. 2015, poz. 1649 ze zm.) mikroprzedsiębiorcy, mali i średni przedsiębiorcy w rozumieniu ustawy zmienianej w art. 12 w okresie od dnia 1 lipca 2016 r. do dnia 30 czerwca 2018 r. mogą przekazywać dane w postaci elektronicznej odpowiadającej strukturze logicznej, o której mowa w art. 193a § 2 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, na żądanie skierowane na podstawie art. 193a, art. 274c § 1 pkt 2 i art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, oraz art. 287 § 1 pkt 3 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, w związku z art. 31 ust. 1 ustawy zmienianej w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, a także art. 13b ust. 1 pkt 2 ustawy, o której mowa w art. 4, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą.
Powyższe skutkowało tym, że w okresie do końca czerwca 2018 r. podmiotami zobowiązanymi do przekazywania JPK (poza strukturą VAT, która jest obowiązkowa dla podatników czynnych) na żądanie byli wyłącznie duzi przedsiębiorcy. Natomiast od 1 lipca 2018 r. każdy podatnik na żądanie organu podatkowego będzie zobowiązany do przekazywania pozostałych JPK oczywiście – i to jest najważniejsze – jeżeli prowadzi księgi podatkowe przy użyciu programów komputerowych.
Ewidencja papierowa
Jeżeli podatnik nie prowadzi ksiąg podatkowych przy użyciu programów komputerowych, to nawet na żądanie nie jest zobowiązany do przekazywania JPK do organu podatkowego.
Obecnie obowiązuje 7 struktur JPK, z czego JPK_VAT jest przekazywana co miesiąc bez żądania i dotyczy wyłącznie podatników VAT czynnych. Podatnicy VAT zwolnieni nie są zobowiązani przekazywać JPK_VAT. Nawet gdyby organ podatkowy zażądał od podatnika VAT zwolnionego JPK_VAT, to nie ma on obowiązku (ani nawet możliwości) przekazania tej struktury, gdyż dotyczy ona wyłącznie tych podatników którzy prowadzą pełną ewidencję VAT. JPK na żądanie obejmuje 6 struktur:
- księgi rachunkowe – JPK_KR,
- wyciąg bankowy – JPK_WB,
- magazyn – JPK_MAG,
- faktury VAT – JPK_FA,
- podatkowa księga przychodów i rozchodów – JPK_PKPIR,
- ewidencja przychodów – JPK_EWP.
Organ podatkowy może żądać przekazania JPK w ramach kontroli podatkowej, czynności sprawdzających, kontroli celno-skarbowej, postępowania podatkowego od podatnika lub od kontrahenta, jeżeli prowadzą oni księgi podatkowe w formie elektronicznej.
Prowadzenie ksiąg podatkowych w formie papierowej, np. księgi przychodów i rozchodów, czy też ewidencji przychodów zwalnia podatnika z przekazania takiej ewidencji w formie JPK na żądanie.
Przekazanie JPK na żądanie w świetle art. 193a ust. 1 ustawy Ordynacja podatkowa może nastąpić za pomocą środków komunikacji elektronicznej lub na informatycznych nośnikach danych (np. na CD, czy na pendrivie). Należy pamiętać, że comiesięczne przekazywanie JPK_VAT może odbywać się wyłącznie elektronicznie za pomocą np. aplikacji Klient JPK, e-mikrofirma, bądź komercyjnych aplikacji online.
Konsekwencje nieprzekazania JPK
Należy pamiętać, że nieprzekazanie JPK na żądanie w terminie wskazanym w piśmie organu podatkowego może spowodować sankcje karno-skarbowe.
Karą za wykroczenie skarbowe jest grzywna, określana kwotowo od 1/10 do 20-krotności minimalnego wynagrodzenia. W 2018 r. jest to:
- od 210 zł do 4.200 zł (kara nałożona mandatem),
- od 210 zł do 21.000 zł (kara nałożona nakazem sądu),
- od 210 zł do 42.000 zł (kara nałożona wyrokiem sądu).
Karą za przestępstwo skarbowe jest grzywna, która może wynieść od 10 do 720 stawek dziennych. Minimalna stawka dzienna w 2018 r. wynosi od 70 zł do 28.000 zł:
- od 700 do 5.600.000 zł (kara wymierzona nakazem sądu),
- od 700 zł do 20.160.000 zł (kara wymierzona wyrokiem sądu).
Za brak przekazania JPK na żądanie może być również nałożona kara porządkowa, która obecnie wynosi do 2.800 zł.
Kara porządkowa może zostać również nałożona na osobę, której zlecono prowadzenie lub przechowanie ksiąg podatkowych lub dokumentów będących podstawą zapisów w tych księgach (np. biura rachunkowe).