Od 1 listopada 2019 r. ustawą z dnia 9 sierpnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2019, poz. 1751) do ustawy o VAT został wprowadzony obowiązkowy mechanizm podzielonej płatności (split payment).

Z art. 10 pkt 1 ww. ustawy z 9 sierpnia 2019 r. wynika, że gdy wobec dostawy towarów lub świadczenia usług, wymienionych w obowiązujących do końca października 2019 r. załącznikach nr 11 lub nr 14 ustawy o VAT zrealizowanej do dnia 31 października 2019 r. włącznie obowiązek podatkowy powstanie po tym dniu, tj. od dnia 1 listopada 2019 r. włącznie, to przepisy dotyczące rozliczania odwrotnych obciążeń stosuje się w brzmieniu obowiązującym do końca października 2019 r. Skutkiem tego podatnicy którzy zrealizowali transakcję przed 1 listopada 2019 r., której przedmiotem były towary lub usługi z załączników nr 11 i 14 ustawy o VAT, a obowiązek podatkowy powstał wobec tych czynności od 1 listopada 2019 r. musieli/muszą wykazywać taką sprzedaż jako czynności objęte odwrotnym obciążeniem, jak również składać informacje podsumowujące VAT-27.

Również nabywcy, którzy nabyli towary lub usługi przed 1 listopada 2019 r., której przedmiotem były towary lub usługi z załączników nr 11 i 14 ustawy o VAT, a obowiązek podatkowy powstał wobec tych czynności od 1 listopada 2019 r. musieli/muszą wykazywać takie zakupy jako czynności objęte odwrotnym obciążeniem wykazując podatek należny z tytułu odwrotnego obciążenia oraz ewentualnie podatek naliczony.

Realizowanie takich transakcji przez sprzedawcę oraz nabywcę w listopadzie, czy grudniu 2019 r. nie sprawiało większych trudności dla stron ww. transakcji. Problem powstanie, gdy czynności takie zostały zrealizowane przed listopadem 2019 r., a obowiązek podatkowy w odniesieniu do takich transakcji powstanie od października 2020 r., czyli w okresie kiedy obowiązuje już nowy JPK_VAT.

Czy możliwe jest aby taka transakcja zrealizowana w 2019 r. skutkowała obowiązkiem podatkowym, który powstanie dopiero od 1 października 2020 r.? Jest to możliwe, gdy sprzedawcą był mały podatnik rozliczający się metodą kasową a nabywcą był jakikolwiek podatnik VAT czynny (obowiązek, że nabywca musiał być podatnikiem czynnym w transakcji odwrotnego obciążenia wynikał do końca października 2019 r. z art. 17 ust. 1 pkt 7 lit. b ustawy o VAT). Sytuacja taka dotyczyła sprzedawców, którzy byli małymi podatnikami w rozumieniu ustawy o VAT rozliczającymi się metodą kasową.

Zgodnie z treścią art. 21 ust. 1 pkt 1 ustawy o VAT mały podatnik może wybrać metodę rozliczeń polegającą na tym, że obowiązek podatkowy w odniesieniu do dokonywanych przez niego dostaw towarów i świadczenia usług powstaje z dniem otrzymania całości lub części zapłaty – w przypadku dokonania dostawy towarów lub świadczenia usług na rzecz podatnika, o którym mowa w art. 15, zarejestrowanego jako podatnik VAT czynny – po uprzednim pisemnym zawiadomieniu naczelnika urzędu skarbowego w terminie do końca miesiąca poprzedzającego okres, za który będzie stosował tę metodę, zwaną dalej „metodą kasową”; otrzymanie zapłaty w części powoduje powstanie obowiązku podatkowego w tej części.

Należy pamiętać, że obowiązek podatkowy, który powstawał u sprzedawcy rozliczającego się metodą kasową rzutował na terminowość rozliczenia podatku należnego (a także podatku naliczonego) przez nabywcę. Zwracałem na to uwagę w artykule: „Nabycie stali od małego podatnika rozliczającego się metodą kasową”, co po pewnym czasie również potwierdziły organy podatkowe: „Odwrotne obciążenie a metoda kasowa”.

Zmiany jakie następują od 1 października 2020 r. w związku z wprowadzeniem nowego JPK_VAT nie uwzględniły tego faktu. Jest więc problem z ujmowaniem takich czynności przez nabywcę.

Na stronie internetowej Ministerstwa Finansów – www.podatki.gov.pl – w wyjaśnieniach dotyczących JPK_VAT z deklaracją w odpowiedzi na pytanie:

„W jaki sposób wykazywać transakcje objęte odwrotnym obciążeniem na podstawie uchylonych przepisów art. 17 ust. 1 pkt 7 i 8 ustawy o podatku od towarów i usług, w sytuacji gdy obowiązek podatkowy lub obowiązek wykazania korekty tej transakcji powstaje w okresie obowiązywania JPK_VAT z deklaracją?”.

Ministerstwo Finansów odpowiedziało, że:

„Aby wykazać podstawę opodatkowania lub jej korektę:

  • sprzedawca wykorzystuje pola K_10 i P_10,
  • nabywca wykorzystuje pola K_31, P_31 i odpowiednio kwoty podatku pola K_32 i P_32.

W zakresie podatku naliczonego stosuje się ogólne zasady prezentowania odliczenia.”.

Należy przypomnieć, że poza K_10 i P_10 to pola opcjonalne wypełniane wówczas, gdy podatnik wykazuje wysokość podstawy opodatkowania wynikającą z dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, zwolnionych od podatku.

Natomiast w polach K_31, P_31 (wraz odpowiednimi kwotami podatku należnego wykazanymi w polach K_32 i P_32) wykazuje się: wysokość podstawy opodatkowania wynikającą z dostawy towarów, dla których podatnikiem jest nabywca zgodnie z art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy (pole opcjonalne).

W celu wyjaśnienia należy wskazać, że art. 17 ust. 1 pkt 5 ustawy o VAT dotyczy, co do zasady, nabycia na terytorium kraju towarów od zagranicznego podatnika.

Jeżeli chodzi o rozliczenie u nabywcy w nowym JPK_VAT transakcji objętych do końca października 2019 r. odwrotnym obciążeniem, to choć brak przepisów można uznać, że ujęcie ich w polach K_31, P_31 (wraz odpowiednimi kwotami podatku należnego, które będą wykazywane w polach K_32 i P_32) należy uznać za najbardziej racjonalne i słuszne.

Natomiast wykazywanie sprzedaży objętej odwrotnym obciążeniem przez małego podatnika rozliczającego się metodą kasową w pozycjach K_10 i P_10 nowej struktury JPK_VAT należy uznać za wyjątkowo nietrafne, niewłaściwe, a nadto powodujące kolejne komplikacje podatkowe, których, być może, Ministerstwo Finansów nie dostrzega.

Otóż ujęcie odwrotnego obciążenia w tej samej pozycji jak czynności zwolnionej sugeruje, że zakres odliczenia podatku naliczonego u takiego podatnika jest ograniczony. Oznaczać to będzie wprowadzanie w błąd nie tylko organów podatkowych, lecz również samego podatnika. Jeżeli bowiem podatnik taki poza odwrotnym obciążeniem wykazuje rzeczywiste transakcje zwolnione od VAT, które ograniczają mu zakres odliczenia, to podatnik ten będzie musiał prowadzić odrębną ewidencję dla czynności zwolnionych i objętych odwrotnym obciążeniem. Może to być szczególnie kłopotliwe przy korekcie rocznej do której dane są w większości zaciągane z sumarycznych zestawień określonych pól deklaracji VAT.

Również biura księgowe powinny zwrócić na to uwagę, aby nie ograniczyć klientowi, który jest małym podatnikiem rozliczającym się metodą kasową, zakresu odliczenia i nie spowodować zawyżenia podatku należnego.

Jako najbardziej racjonalne należałoby uznać ujęcie takiej transakcji analogicznie jak u nabywcy, tzn. poz. K_11 oraz P_11: Wysokość podstawy opodatkowania wynikająca z dostawy towarów oraz świadczenia usług poza terytorium kraju (pole opcjonalne). Tym bardziej, że w tej pozycji podaje się: wartość netto dostaw towarów oraz świadczenia usług poza terytorium kraju, w każdym przypadku, gdy w odniesieniu do nich przysługiwało podatnikowi prawo do obniżenia kwoty podatku należnego, o którym mowa w art. 86 ust. 8 pkt 1 ustawy, lub prawo do zwrotu kwoty podatku naliczonego, o którym mowa w art. 87 ust. 5 ustawy.

Natomiast rozsądne byłoby również ujęcie tej transakcji w poz. K_13: wysokość podstawy opodatkowania wynikająca z dostawy towarów oraz świadczenia usług na terytorium kraju, opodatkowanych stawką 0% (pole opcjonalne).

Taki sposób prezentacji odwrotnego obciążenia u sprzedawcy nie zaburzałby sposobu postrzegania czynności nieopodatkowanych u sprzedawcy, jednak dających podatnikowi prawo do odliczenia podatku naliczonego.

Odwrotne obciążenie w nowym JPK
Tagi:    

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *