Naczelny Sąd Administracyjny w wyroku z dnia 19 sierpnia 2020 r. sygn. akt I FSK 7/18 orzekł, że wydatki na zakup wieńców pogrzebowych, umieszczanych w prasie nekrologów i kondolencji w związku ze śmiercią pracownika, byłego pracownika spółki (emeryta, rencisty) oraz członka najbliższej rodziny pracownika lub byłego pracownika nie dają podatnikowi prawa do odliczenia podatku naliczonego.
Spółka we wniosku o interpretację podatkową wskazała, ze ww. wydatki są finansowane z bieżących środków obrotowych spółki. Ich poniesienie przez spółkę jest wyrazem szacunku dla pracownika bądź byłego pracownika, podziękowania za pracę, włożony wkład w tworzenie firmy i uzyskiwane przychody. Zdaniem Spółki takie postępowanie jest nie tylko społecznie oczekiwane, ale także wzmacnia więzi pomiędzy pracownikami, w następstwie powoduje, że wśród załogi wzrasta poczucie wartości oraz przynależności do zespołu. Stąd ww. wydatki mają związek z czynnościami opodatkowanymi VAT.
Organ podatkowy uznał stanowisko Spółki za nieprawidłowe, gdyż w jego ocenie ww. wydatki związane z udziałem w uroczystościach pogrzebowych nie pozostają w związku z prowadzoną przez spółkę działalnością gospodarczą, polegającą na dystrybucji energii elektrycznej. Spółka nie wykazała, aby wydatki ponoszone w przypadku śmierci pracownika, byłego pracownika czy członka jego najbliższej rodziny miały wpływ na funkcjonowanie przedsiębiorstwa jako całości i przyczyniały się do generowania obrotu.
Spółka wniosła skargę do WSA na interpretację indywidualną odmawiającą Spółce prawa do odliczenia VAT.
Wojewódzki Sąd Administracyjny w Lublinie w wyroku z 30 sierpnia 2017 r. sygn. akt I SA/Lu 406/17 przychylił się do stanowiska Spółki i uchylił interpretację indywidualną organu podatkowego. Stwierdził, że: „w okolicznościach jakie przedstawiła spółka, wydatki poniesione na wieńce, nekrologi i kondolencje w przypadku śmierci pracownika, byłego pracownika lub członka jego najbliżej rodziny dają spółce prawo do odliczenia kwot VAT naliczonego, bowiem wynikają one wyłącznie z prowadzonej przez spółkę działalności gospodarczej, wymagającej od przedsiębiorcy – podatnika VAT stworzenia zespołu pracowniczego i budowania zaufania także na potrzeby zachęcania do współpracy potencjalnych pracowników, kontrahentów, konsumentów i do której także w pełni odnoszą się elementarne standardy związane z respektowaniem norm dobrego obyczaju. Omawiane wydatki spółka ponosi wyłącznie dlatego, że prowadzi działalność gospodarczą, nie zaś z racji pozagospodarczych względów. Do działalności gospodarczej także odnoszą się reguły postępowania zgodnego z powszechnie akceptowanymi wzorcami w relacjach międzyludzkich.”.
W wyniku skargi kasacyjnej wniesionej przez organ skarbowy Naczelny Sąd administracyjny w ww. wyroku przychylił się do stanowiska organu podatkowego i uchylił wyrok WSA w Lublinie.
NSA uznał, że nie istnieje rzeczywisty związek ww. wydatków z działalnością spółki. Stwierdził więc, że wydatki na zamieszczane w prasie nekrologi, kondolencje, wieńce pogrzebowe w przypadku śmierci swoich pracowników, byłych pracowników i członków ich rodzin nie mają związku z działalnością gospodarczą i nie dają prawa do odliczenia VAT.
Zdaniem sądu wskazane wyżej wydatki nie mają żadnego związku ze sprzedażą spółki i trudno uznać, że decyzja o zakupie wieńca czy nekrolog mogą się przełożyć na sprzedaż energii elektrycznej, którą realizuje spółka.
Takie wydatki można rozpatrywać w kategorii powszechnego obyczaju związanego ze śmiercią, obowiązującego w danym społeczeństwie, a nie założonego celu gospodarczego przedsiębiorcy. Skoro sporne wydatki mają związek z czynnościami niepodlegającymi opodatkowaniu, to w konsekwencji nie dają prawa do odliczenia VAT.
Komentarz:
Wydaje się, że wyrok NSA oderwany jest od realiów życia w społeczeństwie, nie uwzględnia ani polskiej tradycji ani przyjętych zwyczajów związanych z chowaniem zmarłych, szczególnie w kraju, w którym 1 listopada – dzień Wszystkich Świętych jest dniem wolnym od pracy. Uznawanie natomiast, że wiązanki pogrzebowe nie generują sprzedaży opodatkowanej to, jeżeli można tak stwierdzić, zwykła bezduszność Sądu. Wiele jest wydatków, które nie przyczyniają się bezpośrednio do sprzedaży opodatkowanej, a jednak wydatki takie są ponoszone i można VAT od nich odliczyć.