Sejm w dniu 19 lipca 2019 r. uchwalił ustawę o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (ustawa po senackich poprawkach wróci jeszcze do Sejmu). Niespodziewanie Sejm zgodził się przesunąć termin wprowadzenia obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności (split payment) przy równoczesnej likwidacji krajowego odwrotnego obciążenia z dnia 1 września br. na dzień 1 listopada 2019 r.
Uchwalone przepisy likwidują od dnia 1 listopada 2019 r. mechanizm odwrotnego obciążenia i wprowadzają w jego miejsce mechanizm podzielonej płatności (mpp). Ustawodawca likwiduje więc od tej daty załączniki nr 11 i 14 do ustawy o VAT i w ich miejsce wprowadza nowy załącznik nr 15 do ustawy, w którym zostały wymienione towary i usługi zawarte w tych załącznikach, a także dodaje do nich towary, które do końca października 2019 r. będą objęte odpowiedzialnością solidarną. W wyniku takiego postępowania od listopada 2019 r. zostanie również zlikwidowany załącznik nr 13 do ustawy o VAT, a towary tam zawarte zostaną dodane do załącznika nr 15 do ustawy o VAT. Ponadto, o czym już wcześniej informowaliśmy, do załącznika nr 15 włączone zostaną również takie towary, które do tej pory nie mieściły się w żadnym ze wskazanych wyżej załącznikach ustawy o VAT. Towarami tymi są (symbol PKWiU został pominety):
- Węgiel kamienny,
- Węgiel brunatny (lignit),
- Koks i półkoks z węgla kamiennego i brunatnego (lignitu) lub torfu; węgiel retortowy,
- Brykiety i podobne paliwa stałe z węgla kamiennego, Brykiety i podobne paliwa stałe z węgla brunatnego (lignitu),
- Aparaty fotograficzne cyfrowe i kamery cyfrowe – wyłącznie kamery cyfrowe,
- Odbiorniki telewizyjne, nawet zawierające odbiorniki radiowe lub aparaturę do zapisu lub odtwarzania dźwięku lub obrazu
- Komputery i pozostałe maszyny do automatycznego przetwarzania danych
- Części i akcesoria do motocykli i przyczep motocyklowych bocznych
- Akumulatory elektryczne i ich części
- Części do silników spalinowych wewnętrznego spalania, o zapłonie iskrowym, z wyłączeniem części do silników lotniczych
- Wiązki przewodów zapłonowych i innych przewodów, w rodzaju stosowanych w pojazdach samochodowych, statkach powietrznych lub pływających – wyłącznie wiązki przewodów zapłonowych i innych przewodów, w rodzaju stosowanych w pojazdach samochodowych
- Świece zapłonowe; iskrowniki; prądnice iskrownikowe; magnetyczne koła zamachowe; rozdzielacze; cewki zapłonowe
- Silniki rozrusznikowe oraz rozruszniki pełniące rolę prądnic; pozostałe prądnice i pozostałe rodzaje wyposażenia do silników spalinowych
- Sprzęt sygnalizacyjny elektryczny, wycieraczki do szyb, urządzenia zapobiegające zamarzaniu lub potnieniu szyb, w rodzaju stosowanych w pojazdach
- Części pozostałego sprzętu i wyposażenia elektrycznego do pojazdów
- Pasy bezpieczeństwa, poduszki powietrzne oraz części i akcesoria nadwozi
- Części i akcesoria do pojazdów silnikowych (z wyłączeniem motocykli), gdzie indziej niesklasyfikowane
- Sprzedaż hurtowa części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli
- Sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych (z wyłączeniem motocykli) prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach
- Pozostała sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do pojazdów samochodowych, z wyłączeniem motocykli
- Sprzedaż hurtowa motocykli oraz części i akcesoriów do nich – wyłącznie sprzedaż części i akcesoriów do motocykli
- Sprzedaż detaliczna motocykli oraz części i akcesoriów do nich prowadzona w wyspecjalizowanych sklepach – wyłącznie sprzedaż części i akcesoriów do motocykli
- Pozostała sprzedaż detaliczna motocykli oraz części i akcesoriów do nich – wyłącznie sprzedaż detaliczna części i akcesoriów do motocykli
Regulacje dotyczące wprowadzenia obowiązkowego split payment w odniesieniu do towarów i usług wymienionych w nowym załączniku nr 15 do ustawy o VAT dotyczą również limitów kwotowych dla obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności, skutków niewykonania obowiązku realizacji przelewu w mechanizmie podzielonej płatności, zmian w zakresie wystawiania faktur, poprzez obowiązkowe oznaczanie faktur realizowanych w mechanizmie podzielonej płatności, sankcji z ustawy o VAT i kks za błędne oznaczanie faktur podlegających mechanizmowi podzielonej płatności, sankcji z ustawy o VAT i kks dla nabywców nie stosujących obowiązkowego mechanizmu podzielonej płatności, radyklanych zmian w zakresie stosowania od listopada 2019 r. solidarnej odpowiedzialności.
Ustawa wprowadza również, pod pewnymi warunkami, możliwość dokonywania płatności zbiorczych i płatności z rachunku VAT w celu zapłaty innych zobowiązań publicznoprawnych.
Nie mniej istotną kwestią jest stosowanie mechanizmu odwrotnego obciążenia i mechanizmu podzielonej płatności w okresie przejściowym, tj. w okresie październik / listopad 2019 r. Dotyczyć to będzie np. takich sytuacji jak:
- faktura wystawiona w październiku, gdy obowiązek podatkowy od dostawy towarów powstanie w listopadzie,
- dostawa towarów dokonana w październiku, gdy faktura zostanie wystawiona w listopadzie,
- usługa budowlana wykonana w październiku, gdy faktura (i obowiązek podatkowy powstanie w listopadzie),
- faktura (i obowiązek podatkowy) dokumentująca usługę budowlaną została wystawiona w październiku, gdy usługa zostanie wykonana w listopadzie,
- zaliczka została otrzymana w październiku i w tym miesiącu wystawiono fakturę, a czynność zostanie wykonana w listopadzie,
- zaliczka w części zostanie otrzymana w październiku i dostawa towarów w październiku, a faktura zostanie wystawiona w listopadzie, itd.
Jak widać z przykładowych sytuacji, których potencjalna ilość jest zdecydowanie większa, w okresie przejściowym październik/listopad 2019 r. podatnicy będą mieć dużo kłopotu z ustaleniem prawidłowego sposobu opodatkowania takich transakcji, tym bardziej, że nienaliczenie podatku będzie powodować zaległość podatkową, a nienależne jego odlicznie może powodować problemy u nabywcy.
Należy również dodać, że wskazana ustawa zmieniająca ustawę o VAT nie dotyczy wyłącznie obowiązkowego mpp, lecz także wprowadza nową matrycę stawek podatku VAT, przy znacznym uproszczeniu systemu stawek podatku.
Zdaniem Ministerstwa Finansów wprowadzane rozwiązania nie mają celu fiskalnego, a chodzi przede wszystkim o uproszczenie systemu stawek podatku VAT.
Zmieniony zostanie sposób identyfikowania towarów i usług na potrzeby podatku VAT – przewidziano odejście od stosowania Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) na rzecz Nomenklatury Scalonej (CN – w odniesieniu do towarów) oraz aktualnej Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU 2015 dotyczy usług).
Od 1 listopada 2019 r. zaczną obowiązywać nowe stawki podatku VAT na niektóre towary i usługi (e-booki, e-prasa, czasopisma specjalistyczne). Z tą datą mają wejść też w życie przepisy umożliwiające uzyskiwanie Wiążącej Informacji Stawkowej (WIS) przez podatników.
Od 1 kwietnia 2020 r. mają być stosowane przepisy wprowadzające nowy sposób identyfikowania towarów i usług na potrzeby VAT oraz stawki VAT dotyczące pozostałych towarów i usług.
Interesujące, że dla załącznika nr 15 do ustawy o VAT ustawodawca nie wprowadził nowych klasyfikacji po zmianach następujących od 1 kwietnia 2020 r. związanych ze stosowaniem do towarów i usług nowych klasyfikacji CN i PKWiU (2015). Oznacza to, że towary i usługi wymienione w załączniku nr 15 nawet po zmianie klasyfikacji statystycznych dla celów VAT od 1 kwietnia 2020 r. będą klasyfikowane według klasyfikacji PKWiU (2008), czyli wg obecnych zasad klasyfikacyjnych.