Ustawą z dnia 15 grudnia 2017 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2018, poz. 62) od 1 lipca 2018 r. do bankowych rachunków rozliczeniowych, o których mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy Prawo bankowe zostaną utworzone rachunki VAT. Będą to rachunki, na które będą przede wszystkim wpływać środki pieniężne z tytułu zapłaty podatku VAT dokonanej przy zastosowaniu mechanizmu podzielonej płatności. Na jakie cele będzie następowało wydatkowanie środków pieniężnych z rachunku VAT?
Cele:
Cele te określa art. 62b ust. 2 ustawy Prawo bankowe. W myśl tego przepisu rachunek VAT może być obciążony wyłącznie w celu:
1) dokonania:
a) płatności kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług z tytułu nabycia towarów lub usług na rachunek VAT,
Środkami, które wpłyną na rachunek VAT będzie można zapłacić za fakturę otrzymaną od kontrahenta. Jednakże zapłata na rzecz kontrahenta z tego rachunku będzie dotyczyła wyłącznie kwoty VAT, którą nabywca przekaże tylko i wyłącznie na rachunek VAT sprzedawcy. Nie będzie można środkami z rachunku VAT zapłacić kwoty netto wynikającej z faktury, tak aby przekazać ją na bieżący rachunek bankowy sprzedawcy.
b) zwrotu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług, w przypadkach, o których mowa w art. 29a ust. 10 pkt 1-3 i ust. 14 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, wynikającego z wystawionej przez podatnika faktury korygującej, na rachunek VAT nabywcy towarów lub usług
Przepis ten dotyczy możliwości zwrotu przez sprzedawcę na rachunek VAT nabywcy kwot podatku VAT w związku z udzielonymi rabatami, obniżkami ceny, czy też zwróconymi zaliczkami.
– przy użyciu komunikatu przelewu;
Zapłata podatku:
2) wpłaty podatku od towarów i usług, dodatkowego zobowiązania podatkowego, o którym mowa w art. 112b i art. 112c ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, odsetek za zwłokę w podatku od towarów i usług lub odsetek za zwłokę od dodatkowego zobowiązania podatkowego, na rachunek urzędu skarbowego;
Ustawodawca dopuszcza możliwość wpłaty na rachunek urzędu skarbowego wszelkich należności publicznoprawnych związanych wyłącznie z podatkiem VAT. Oznacza to, że nie będzie możliwe zapłacenie z rachunku VAT innych zobowiązań publicznoprawnych niż należności z tytułu podatku VAT np. podatku akcyzowego, PIT, CIT, czy PCC.
3) wpłaty podatku od towarów i usług przez podatnika, o którym mowa w art. 103 ust. 5a ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, na rzecz płatnika, o którym mowa w art. 17a tej ustawy, przy użyciu komunikatu przelewu;
Wpłata podatku z rachunku VAT podatnika dokonującego wewnątrzwspólnotowego nabycia paliw silnikowych na rzecz płatnika, tj. zarejestrowanego odbiorcy lub podmiotu prowadzącego skład podatkowy, który dokonał z ww. tytułu zapłaty podatku do urzędu skarbowego.
4) przekazania przy użyciu komunikatu przelewu kwoty odpowiadającej kwocie podatku od towarów i usług na rachunek VAT dostawcy towarów lub usługodawcy przez posiadacza rachunku, który:
a) otrzymał płatność przy użyciu komunikatu przelewu oraz
b) nie jest dostawcą towarów lub usługodawcą wskazanym na fakturze, za którą jest dokonywana płatność;
Pkt 4 art. 62b ust. 2 ustawy Prawo bankowe dotyczy przede wszystkim cesji wierzytelności, gdy cesjonariusz otrzymuje od dłużnika zapłatę VAT na rachunek VAT i, w celu uwolnienia się od solidarnej odpowiedzialności, przekazuje kwotę VAT na rachunek VAT sprzedawcy –wierzyciela pierwotnego.
5) zwrotu przy użyciu komunikatu przelewu nienależnie otrzymanej płatności na rachunek VAT posiadacza rachunku, od którego otrzymano tę płatność przy użyciu komunikatu przelewu;
W sytuacji omyłkowego otrzymania środków na rachunek VAT ustawodawca dopuszcza możliwość zwrotu przy użyciu komunikatu przelewu otrzymanej kwoty na rachunek VAT podmiotu, który tę kwotę posiadaczowi konta przekazał.
Przekazanie własne
6) przekazania środków na inny rachunek VAT posiadacza rachunku VAT prowadzony w tym samym banku przy użyciu komunikatu przelewu;
W sytuacji posiadania co najmniej dwóch rachunków VAT w tym samym banku dozwolone będzie przekazanie środków pieniężnych z jednego rachunku VAT na inny rachunek VAT. Należy bowiem zauważyć, że samo posiadanie więcej niż jednego rachunku rozliczeniowego nie oznacza automatycznego utworzenia większej ilości rachunków VAT. Posiadanie więcej niż jednego rachunku VAT (poza NBP) będzie dokonywane przez banki wyłącznie na wniosek posiadacza rachunku bankowego.
Z powyższego wynika, że niedopuszczalne będzie przekazanie środków przez podatnika z rachunku VAT w jednym banku na rachunek VAT tego samego podatnika w innym banku.
Wniosek o „uwolnienie”
7) przekazania środków na rachunek wskazany przez naczelnika urzędu skarbowego w informacji o postanowieniu, o której mowa w art. 108b ust. 4 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług;
Możliwe będzie składanie wniosków do urzędu skarbowego o przeksięgowanie, czyli tzw. „uwolnienie” środków pieniężnych z rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy. Przekazanie to będzie się odbywało wyłącznie za zgodą urzędu skarbowego w formie postanowienia. Możliwa będzie również odmowa przekazania pieniędzy w sytuacjach wskazanych w art. 108b ust. 5 ustawy o VAT.
8) przekazania środków na rachunek rozliczeniowy państwowej jednostki budżetowej, w przypadku gdy rachunek VAT prowadzony jest dla rachunku rozliczeniowego, o którym mowa w art. 196 ust. 1 pkt 2 albo 5 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. o finansach publicznych (Dz. U. z 2017 r. poz. 2077);
Okazuje się, że ustawodawca zrobił wyłom w systemie split payment. Zezwolił bowiem państwowym jednostkom budżetowym na swobodne korzystanie z środków pieniężnych zgromadzonych przez te jednostki na rachunku VAT. Nie będą one musiały występować z wnioskiem do US w celu przekazania środków zgromadzonych na rachunku VAT na rachunek rozliczeniowy. Będą same mogły dokonać takiego przelewu. Wyraźnie naruszono zasadę równości podmiotów wobec prawa, a w konsekwencji wystąpi odmienne traktowanie przedsiębiorców. Należy bowiem zauważyć, że państwowa jednostka budżetowa otrzymując środki na rachunek VAT działa wyłącznie w charakterze przedsiębiorcy – podatnika VAT.
9) realizacji zajęcia na podstawie administracyjnego tytułu wykonawczego, dotyczącego egzekucji należności z tytułu podatku od towarów i usług.
Egzekucja z rachunku VAT będzie prawnie dopuszczalna wyłącznie w odniesieniu do należności z tytułu VAT. Interesujące, że z rachunku VAT nie będzie można egzekwować innych zobowiązań podatkowych, ani tym bardziej zobowiązań cywilnoprawnych. Rysuje się przez to wyraźnie pole do nadużyć dla dłużników unikających zapłaty swoich długów.