Import usług to transakcja, w której, co do zasady, świadczącym usługę jest podmiot zagraniczny nieposiadający siedziby, ani stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej w Polsce, a nabywcą jest polski podatnik lub osoba prawna niebędąca podatnikiem zarejestrowana lub obowiązana do zarejestrowania zgodnie z art. 97 ust. 4 ustawy o VAT. Dodatkowo niezbędnym warunkiem wystąpienia importu usługi jest to, aby miejsce świadczenia nabywanej usługi miało miejsce na terytorium Polski. Nie chodzi oczywiście o rzeczywiste wykonanie usługi przez zagranicznego podatnika w Polsce, lecz o to, by wykonywana usługa pod względem prawnym (zgodnie z art. 28b-28o ustawy o VAT) mogła być uznana za wykonaną na terytorium kraju.
Jeżeli powyższe warunki są spełnione, to o ile polski nabywca jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, a nabywane z zagranicy usługi służą mu do wykonywania działalności opodatkowanej VAT, a także nabywane usługi będą opodatkowane, wówczas polskiemu nabywcy będzie przysługiwało prawo do pomniejszenia podatku należnego o podatek naliczony wynikający z transakcji importu usługi.
Najczęściej polski podatnik otrzymuje fakturę zakupu od zagranicznego usługodawcy, która wskazuje wartości netto zakupu (bez podatku) najczęściej w obcej walucie. Polski usługobiorca musi zastosować właściwy kurs waluty do przeliczenia faktury w walucie obcej na złote i następnie po zastosowaniu właściwej stawki podatku dla danej usługi oblicza kwotę podatku należnego. Podatek należny jest najczęściej równocześnie podatkiem naliczonym, który jest wykazywany w tym samym okresie, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu zakupionej usługi.
Jak jednak ma postąpić nabywca, gdy zagraniczny podatnik (z UE, czy też spoza UE) z różnych względów nie wystawia faktury potwierdzającej sprzedaż usługi? Czy polski podatnik może wówczas odliczyć podatek naliczony, a jeżeli tak, to jak to zrobić?
Brak faktury od zagranicznego usługodawcy nie powoduje braku możliwości odliczenia podatku. Możliwość odliczenia VAT w takiej sytuacji jest warunkowana wiedzą co do daty powstania obowiązku podatkowego (najczęściej uzależnionego od daty wykonania czynności lub opłacenia zaliczki na poczet usługi), wartości usługi (najczęściej wartość usługi wynika z wcześniej zawartej umowy lub dokumentów uzgodnieniowych co do jej wykonania), stawki podatku, którą usługa jest objęta oraz kursu przeliczeniowego stosowanego do przeliczenia wartości transakcji z waluty obcej na złotówki (w takiej sytuacji wobec braku faktury będzie to dzień poprzedzający dzień wykonania usługi).
Znając powyższe dane wobec nie posiadania faktury polski usługobiorca powinien wystawić dokument wewnętrzny oznaczony w ewidencji VAT symbolem „WEW” za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usługi. W dokumencie tym będzie już określona wartość usługi po przeliczeniu na polskie złote z zastosowaniem właściwej stawki podatku. Obliczona kwota podatku należnego wynikająca z ww. dokumentu powinna zostać rozliczona w ewidencji VAT i deklaracji za okres, w którym powstał obowiązek podatkowy i co do zasady (z wyjątkiem ograniczeń w prawie do odliczenia u usługobiorcy) kwota podatku należnego stanie się równocześnie podatkiem naliczonym.
Należy pamiętać, że nierozliczenie podatku należnego za właściwy okres rozliczeniowy (okres powstania obowiązku podatkowego) powinno skutkować korektą ewidencji VAT (poprzez zwiększenie podstawy opodatkowania i podatku należnego) i złożeniem korekty pliku JPK-V7 oraz ewentualnie deklaracji VAT za ten okres. Za ten sam okres podatnik może również odliczyć podatek naliczony.
Po wyroku Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej z dnia 18.03.2021 w sprawie C‑895/19 oraz po zmianach w ustawie o VAT wynikających z tzw. zmian SLIM VAT2, które zmieniły treść art. 86 ust. 10b pkt 3 ustawy o VAT od 1 października 2021 r. podatnik ma możliwość korygowania (wykazania) podatku naliczonego z tytułu importu usług za ten sam okres rozliczeniowy w którym zostanie wykazany podatek należny. Jest tak również wówczas, gdy podatek należny jest wykazywany po 3 miesiącach od końca miesiąca, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu usług.
Oznacza to, że nawet po dwóch, a nawet 3 latach wykazanie podatku należnego za wcześniejszy okres (poprzez wsteczną korektę, wobec niewykazania importu usług) uprawnia podatnika do odliczenia VAT z tytułu importu usługi za ten sam okres, w którym powstał obowiązek podatkowy od tej transakcji.