Błędy KSeF – faktury OSS

Przyjęta przez Sejm w dniu 16 czerwca 2023 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (obecnie procedowana w Senacie) wprowadza od 1 lipca 2024 r. obowiązkowe fakturowanie poprzez Krajowy System e-Faktur.

Dzisiaj kolejna próba zmierzenia się z przepisami dotyczącymi Krajowego Systemu e-Faktur (KSeF) – ustawa KSeF druk sejmowy 3242_u. Obecny tekst (poprzedni dotyczył błędów w zakresie obowiązku podatkowego) dotyczy faktur wystawianych w ramach procedury unijnej dotyczącej niektórych dostaw towarów oraz świadczenia niektórych usług uregulowanej w rozdziale 6a działu XII (procedury szczególne) ustawy o VAT. Procedura ta dotyczy, co do zasady, dostaw towarów i świadczenia usług na rzecz konsumentów z innych krajów członkowskich UE.

Zgodnie z art. 106ga ust. 1 zmienionej ustawy o VAT podatnicy są obowiązani wystawiać faktury ustrukturyzowane przy użyciu Krajowego Systemu e-Faktur. W ustępie 2 ww. artykułu wskazane są przypadki, gdy nie ma obowiązku wystawiania faktur przy użyciu KSeF. Zgodnie z treścią dodanego art. 106ga ust. 2 pkt 3 ustawy obowiązek, o którym mowa w ust. 1, nie dotyczy wystawiania faktur przez podatnika korzystającego z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 7, 7a i 9, dokumentujących czynności rozliczane w tych procedurach. Wyłączenie dotyczące wystawiania faktur nie dotyczy jednak procedury uregulowanej w rozdziale 6a działu XII ustawy o VAT.

Z powyższego wynikałaby konieczność wystawiania faktur przy użyciu KSeF w ramach procedury wskazanej w ww. rozdziale 6a (procedura OSS). Należy jednak przypomnieć, że podatnik w ramach procedury OSS, co do zasady, dokonuje sprzedaży na rzecz konsumentów. Natomiast w świetle art. 106ga ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT obowiązek wystawiania faktur przy użyciu KSeF nie dotyczy wystawiania faktur na rzecz nabywcy towarów lub usług będącego osobą fizyczną nieprowadzącą działalności gospodarczej. Oznacza to, że dokonując transakcji na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej z Polski lub spoza niej podatnicy nie maja możliwości wystawiania faktur przy użyciu KSeF.

Dokonując transakcji w ramach procedury OSS nabywcami towarów od polskich podatników mogą być inne podmioty niż osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej, które albo nie prowadzą działalności gospodarczej (osoby prawne np. fundacje, stowarzyszenia), albo prowadzą tę działalność nawet jako osoby fizyczne, ale są zwolnione z podatku z uwagę na stosowanie zwolnienia podmiotowego, zwolnienia przedmiotowego, albo występują jako rolnicy ryczałtowi dla prowadzonej przez nich działalności rolniczej i nie są zarejestrowaniu dla celów VAT UE  (nie są zarejestrowani w systemie VIES), o ile wartość zakupów towarów z zagranicy przez takie podmioty nie przekroczyła w danym roku, jak i poprzednim roku podatkowym kwoty 10.000 euro netto.

Wewnątrzwspólnotowa sprzedaż towarów na odległość (WSTO) w myśl art. 106b ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT powinna być dokumentowana fakturą, chyba że podatnik korzysta z procedury szczególnej, o której mowa w dziale XII w rozdziale 6a. Oznacza to, że podatnik musi wystawić fakturę, dla udokumentowania transakcji WSTO. Jednak, gdy korzysta z procedury OSS nie ma obowiązku wystawienia faktury, ale fakturę taką może wystawić.

W sytuacji, gdy nabywcą towarów w ramach OSS jest podmiot niebędący osobą fizyczną nieprowadząca działalności gospodarczej, który nie jest zarejestrowany w systemie VIES, to podmiot ten będzie się domagał faktury, choćby dla ustalenia, czy próg 10.000 euro zakupów towarów w swoim kraju w danym roku nie został przekroczony.

Wówczas okaże się, że taką fakturę z tytułu WSTO wystawianą dla podmiotu innego niż osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej należy wystawić przy użyciu KSeF. Nie ma bowiem wyłączenia dla wystawiania faktur przy użyciu KSeF w takiej sytuacji. Nabywcą nie jest bowiem osoba fizyczna nieprowadząca działalności gospodarczej (konsument), a wyłącznie dotyczące nie wystawiania faktur zawarte w art. 106ga ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT nie dotyczy procedury OSS.

Jaki jest cel wystawiania faktur w ramach procedury OSS przy użyciu KSeF i dlaczego wprowadzono takie przepisy?

Odpowiadając na pytanie: „jaki jest cel wystawiania faktur w ramach procedury OSS przy użyciu KSeF” można jednoznacznie stwierdzić, że nie ma żadnego celu. Jest to wynik braku wiedzy i nieświadomości pracowników Ministerstwa Finansów, którzy przygotowywali projekt tej ustawy. Jest to też wynik traktowania konsultacji jak niechciany listek figowy.

Z czego wynika, to co napisałem? Otóż, ewidencja w procedurze OSS w której podatnik składa deklaracje VIU-DO jest całkowicie niezależna od ewidencji JPK_V7. Ewidencje te nie są kompatybilne i stanowią niezależne od siebie rejestry dla potrzeb różnych deklaracji i różnych zobowiązań, choć wszystkie dotyczą podatku VAT.

OSS służy do rozliczenia podatku (na dodatek w euro) należnego państwom członkowskim UE właściwym dla miejsca świadczenia WSTO i miejsca świadczenia świadczonych usług. JPK_V7 jest natomiast elektroniczną wersją ewidencji VAT, konieczną dla złożenia deklaracji VAT-7, VAT-7K składanej do właściwego dla podatnika urzędu skarbowego z określonymi danymi dotyczącymi zakupów i sprzedaży niezbędnymi do rozliczenia się w podatku VAT na terytorium kraju. Wobec powyższego wprowadzanie faktur wystawianych w OSS do KSeF nie ma żadnego sensu.

Dlaczego więc wprowadzono takie przepisy? Z braku wiedzy. Kłania się Ministerstwu Finansów łacińska paremia „ignorantia iuris nocet” (nieznajomość prawa szkodzi). W tej sytuacji, co prawda nie szkodzi Ministerstwu Finansów, ale szkodzi wszystkim podatnikom, stosującym delikatnie mówiąc niemądre regulacje.

Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do projektu ustawy pisze: „Wymaga zaznaczenia, że w tym przepisie (art. 106ga ust. 4 – dopisek W.Z.) dopuszczono fakultatywną możliwość wystawiania faktur w KSeF tylko dla podmiotów wymienionych w art. 106ga ust. 2 pkt 1 i 2 (tzw. „podmioty zagraniczne”). To oznacza, że podatnicy korzystający z procedur szczególnych dokumentujący czynności rozliczane w tych procedurach nie mogą wystawiać faktur przy użyciu KSeF. Dotyczy to również faktur wystawianych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), które nie mogą być wystawiane przy użyciu tego systemu”.

Tak więc Ministerstwo Finansów myślało, że wystarczy w treści art. 106ga ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT wskazać, że obowiązek wystawiania faktur przy użyciu KSeF nie dotyczy podatnika korzystającego z procedur szczególnych, o których mowa w dziale XII w rozdziałach 7, 7a i 9, dokumentujących czynności rozliczane w tych procedurach, bez konieczności wskazywania w tej regulacji procedury unijnej wymienionej w dziale XII w rozdziale 6a ustawy o VAT. Ta ostatnia procedura natomiast, tak sobie to Ministerstwo Finansów – błędnie – myśli, dotyczy wyłącznie konsumentów, którzy są przecież wymienieni w art. 106ga ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT. Skoro procedura OSS dotyczy wyłącznie konsumentów, wskazanych w art. 106ga ust. 2 pkt 4 ustawy o VAT, nie ma konieczności wymieniania tej procedury w art. 106ga ust. 2 pkt 3 ustawy o VAT, w ramach której nie wystawia się faktur przy użyciu KSeF.

Potwierdza to zdanie ostatnie ww. fragmentu uzasadnienia projektu ustaw, gdzie Ministerstwo Finansów pisze: „To oznacza, że podatnicy korzystający z procedur szczególnych dokumentujący czynności rozliczane w tych procedurach nie mogą wystawiać faktur przy użyciu KSeF. Dotyczy to również faktur wystawianych na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej (konsumentów), które nie mogą być wystawiane przy użyciu tego systemu”.

W konsekwencji faktury wystawiane w procedurze OSS dokumentujące WSTO dla podmiotów innych niż osoby fizyczne nieprowadzące działalności gospodarczej będą musiały być ujmowane w KSeF, choć przeczy to zdrowemu rozsądkowi.

Oczywiście trzeba będzie te faktury dodatkowo oznaczyć kodem QR – art. 106gb ust. 5 ustawy o VAT.