Ustawa z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021, poz. 2105) zwana też „nowym ładem”, czy też „polskim ładem” wprowadzała również od dnia 1 lipca 2022 r. zmiany do ustawy o VAT.
1) Zmiany w ustawie o VAT wchodzące w życie od 1 lipca 2022 r. dotyczyły przede wszystkim możliwości tworzenia przez podatników powiązanych finansowo, organizacyjnie oraz ekonomicznie grupy VAT – jednego podmiotu dla celów ustawy o VAT, którego rozliczenia wewnątrz grupy nie podlegałyby opodatkowaniu VAT, a transakcje pomiędzy członkami grupy a podmiotami zewnętrznymi byłyby traktowane jako transakcje pomiędzy grupą VAT a podmiotami trzecimi.
Regulacje te pełne niejasności (szczególnie w zakresie trwałości grupy VAT jako podatnika na gruncie przepisów ustawy o VAT, pewności odliczeń podatku naliczonego z faktur wystawionych przez grupę VAT, czy też odliczania VAT strukturą sprzedaży w grupie VAT, a nawet przekazywania środków finansowych pomiędzy członkami grupy VAT z ich rachunków VAT) zostają odroczone o pół roku do dnia 1 stycznia 2023 r.
Ustawą z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową, która została ostatecznie uchwalona przez Sejm i skierowana do podpisu do Prezydenta RP wprowadzono zmiany do przepisów w zakresie grup VAT oraz odroczono termin wejścia w życie przepisów dotyczących grup VAT z 1 lipca 2022 r. na 1 stycznia 2023 r.
Jednym z podstawowych celów wprowadzenia grup VAT na gruncie ustawy o VAT było wprowadzenie dla członków grup VAT różnego rodzaju uproszczeń od poprawy płynności w grupie VAT, poprzez ułatwienia dokumentacyjne, aż do uproszczeń administracyjnych.
Te ostatnie miały dotyczyć głównie braku obowiązku fakturowania transakcji wewnątrz grupy poprzez brak obowiązku składania przez wszystkich członków plików JPK. Zanim grupy VAT zostały ukonstytuowane już Ministerstwo Finansów rękami Sejmu nakłada na grupy VAT dodatkowe obowiązki administracyjne, których w pierwotnej wersji przepisów nie było.
Wspomnianą ustawą z dnia 8 czerwca 2022 r. członkowie grupy VAT, zgodnie z nowo wprowadzonym art. 109 ust. 11g ustawy o VAT, są obowiązani prowadzić w postaci elektronicznej ewidencję czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1, zawierającą co najmniej dane dotyczące:
1) rodzaju i wartości dostaw towarów i świadczonych usług przez członka grupy VAT na rzecz innego członka tej samej grupy VAT;
2) członków grupy VAT, na rzecz których dokonano czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1;
3) dokumentów potwierdzających dokonanie czynności, o których mowa w art. 8c ust. 1.
Natomiast kolejny ustęp art. 109 ustawy (11h) wskazuje, że członkowie grupy VAT są obowiązani przesyłać do urzędu skarbowego, za pomocą środków komunikacji elektronicznej, ewidencję, o której mowa w ust. 11g, za okresy miesięczne w terminie do 25. dnia miesiąca następującego po każdym kolejnym miesiącu.
Należy zauważyć, że obowiązki przesyłania nowego JPK przez członków grupy dotyczyć będą każdego członka grupy z osobna i to niezależnie od tego, czy członek grupy VAT dokonywał czynności z innymi członkami grupy, czy też nie dokonywał. Ponadto nowe JPK dla członków grupy VAT jest niezależne od JPK całej grupy.
Jak wynika z powyższego plany dotyczące odciążenia członków grup VAT z obowiązków dokumentacyjno-ewidencyjnych nie powiodły się zanim wprowadzono grupy VAT do ustawy o VAT. Zamiast mniejszej ilości obowiązków, będzie większa ilość obowiązków, a dodatkowo do nowych obowiązków należy zatrudnić informatyków w celu poprawnego prowadzenia ewidencji pomiędzy członkami grupy oraz w celu przesyłania plików JPK (których struktura zostanie przygotowana przez Ministra Finansów).
Przypomnieć należy, że kolejne zmiany w zakresie grup VAT, tym razem na gruncie prawa bankowego, mają wejść w życie od 1 stycznia 2023 r. w związku z pakietem zmian SLIM VAT3. Zmiany w prawie bankowym mają umożliwiać członkom grupy VAT przesyłanie środków z ich rachunków VAT na rachunki VAT innych członków grupy VAT, m.in. w celu zapłaty podatku VAT przez przedstawiciela grupy VAT.
2) Kolejną zmianą dotyczącą podatku VAT, która miała być wprowadzona od 1 lipca 2022 r., a została odroczona tą samą ustawą z dnia 8 czerwca 2022 r. o zmianie niektórych ustaw w celu automatyzacji załatwiania niektórych spraw przez Krajową Administrację Skarbową, która została uchwalona przez Sejm i skierowana do podpisu do Prezydenta RP, jest zmiana dotycząca obowiązkowych terminali płatniczych w kasach online oraz sankcji w związku z brakiem takich terminali.
Zgodnie z brzmieniem art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców, który miał wejść w życie z dniem 1 lipca 2022 r., „przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, które umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, określone w art. 111a ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zapewnia współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, określonymi w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy”.
Regulacja wyraźnie wskazuje, że obowiązkowy terminal płatniczy musi być zainstalowany wyłącznie do kasy rejestrującej online. Podmioty, które posiadają kasy rejestrujące starszego typu (z papierowym lub elektronicznym zapisem kopii) nie musiałyby wymieniać starych terminali płatniczych lub kupować nowych zintegrowanych z kasą rejestrującą (online). Dodatkowo należy podkreślić, co wielokrotnie jest podnoszone przez podatników, że obowiązek posiadania nowych terminali płatniczych nie dotyczy tych podatników, którzy posiadają kasy rejestrujące online, lecz są to drukarki fiskalne. Te ostatnie nie mają technicznej możliwości podłączenia do nowych terminali płatniczych, co wynika z przepisów rozporządzenia w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących. Podatników posiadających drukarki fiskalne nowe (odroczone) obowiązki związane z terminalami płatniczymi nie dotyczą.
W związku ze zmianą w ustawie Prawo przedsiębiorców ustawodawca w art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT zaproponował sankcję za brak obowiązkowego terminala płatniczego. Zgodnie z ww. regulacją: „W przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł”.
Obydwie te regulacje – art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców i art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT ww. ustawą z dnia 8 czerwca 2022 r. zostały odroczone do dnia 1 stycznia 2025 r.
Jak się bowiem okazało nie ma wystarczającej ilości terminali, aby wszyscy podatnicy posiadający kasy online od 1 lipca 2022 r. mogli zamontować nowe terminale płatnicze zintegrowane z kasami rejestrującymi.
Należy jednak zauważyć, że wskazana ustawa z dnia 8 czerwca 2022 r. wprowadza dla agentów rozliczeniowych (podmiotów prowadzących działalność w zakresie świadczenia usług płatniczych) comiesięczny obowiązek przekazywania informacji o transakcjach płatniczych dokonywanych przez akceptantów (podmiotów przyjmujący płatność za pośrednictwem terminala płatniczego). Jednak realizacja tego obowiązku nastąpi dopiero od 1 stycznia 2023 r.
3) Trzecią i ostatnią zmianą polegającą na odroczeniu przepisów związanych z podatkiem VAT jest odroczenie obowiązku instalacji kas rejestrujących w myjniach samochodowych. Pierwotny termin wynikający z rozporządzenia Ministra Finansów w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących był przewidziany na dzień 1 lipca 2022 r.
Minister Finansów pod koniec maja br. opublikował jednak projekt rozporządzenia zmieniającego rozporządzenie w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących. Zgodnie z projektowaną zmianą obowiązkowe kasy rejestrujące w myjniach samochodowych (automatycznych i ręcznych) mają zostać wprowadzone od 1 października 2022 r. Jak tłumaczy Minister Finansów, przesunięcie to jest związane z sygnalizowanymi przez przedsiębiorców problemami z nabyciem i instalacją urządzeń fiskalnych wywołanymi, m.in. zerwanymi łańcuchami dostaw w związku z pandemią Covid-19.
Podkreślenia wymaga, że obowiązkowe kasy w myjniach samochodowych od października br. nie muszą być kasami online. Podatnicy mogą zainstalować w swoich przedsiębiorstwach zarówno kasy online, jak i z elektronicznym zapisem kopii. Możliwe jest również stosowanie w dalszym ciągu kas z papierowym zapisem kopii w takich przedsiębiorstwach.