Ustawą z dnia 11 sierpnia 2021 r. o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz ustawy – Prawo bankowe (Dz.U. 2021, poz. 1626) wprowadzono do ustawy o VAT kolejny pakiet zmian nazwany Slim VAT2.
Przepisy ww. ustawy zasadniczo wchodzą w życie od dnia 1 października 2021 r. Jednak niektóre z nich weszły w życie od dnia 7 września 2021 r., tj. od dnia następnego po dniu opublikowania ustawy w Dzienniku Ustaw (6 września 2021 r.).
Zgodnie z art. 3 ustawy zmieniającej przepisy art. 33a ust. 6a i 7 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do importu towarów, dla którego obowiązek podatkowy powstał od pierwszego dnia miesiąca, w którym wchodzi w życie art. 1 pkt 5.
Przepisy art. 33a ustawy o VAT dotyczą rozliczania importu towarów w ramach procedury uproszczonej, w której podatnik, po spełnieniu pewnych warunków, ma możliwość wykazywania w deklaracji VAT podatku należnego z równoczesną możliwością odliczenia podatku naliczonego.
Dodanie nowego ust. 6a w art. 33 i zmiana treści ust. 7 art. 33a ustawy o VAT miało zlikwidować wątpliwości dotyczące możliwości, czy też raczej braku możliwości rozliczenia nierozliczonej, w części lub w całości, kwoty podatku z tytułu importu towarów w korekcie deklaracji podatkowej. O braku możliwości składania takich korekt pisałem w tekście: Korekta podatku od importu towarów.
I rzeczywiście Ministerstwo Finansów wprowadziło regulację, która daje podatnikom możliwość korygowania nierozliczonej części lub całości podatku z tytułu importu towarów poprzez złożenie korekty deklaracji VAT. Zgodnie z nowododanym art. 33a ust. 6a ustawy o VAT: w przypadku gdy podatnik nie rozliczył w całości lub w części podatku należnego z tytułu importu towarów na zasadach określonych w ust. 1, może dokonać korekty deklaracji podatkowej w terminie 4 miesięcy, licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów.
Jak wskazuje Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do ówczesnego projektu ustawy Slim VAT2: „Proponowana zmiana ma na celu umożliwienie podatnikowi rozliczającemu podatek z tytułu importu towarów bezpośrednio w deklaracji podatkowej dokonania korekty deklaracji, w sytuacji gdyby podatnik w pierwotnej deklaracji nie rozliczył w całości lub w części tego podatku. Podatnik będzie mógł złożyć stosowną korektę deklaracji w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym miał rozliczyć podatek z tytułu importu towarów”.
Co się stanie, gdy w ciągu tych 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów, podatnik nie rozliczy nierozliczonego podatku w całości lub w części w korekcie deklaracji podatkowej. Zgodnie z nowym brzmieniem art. 33a ust. 7 ustawy o VAT: podatnik, który wybrał rozliczenie podatku należnego z tytułu importu towarów na zasadach określonych w ust. 1 i nie rozliczył tego podatku w całości lub w części na tych zasadach w terminie, o którym mowa w ust. 6a, traci prawo do rozliczania w deklaracji podatkowej podatku należnego z tytułu importu towarów wykazanego w zgłoszeniu celnym, w odniesieniu do którego nie rozliczył w całości podatku w deklaracji podatkowej.
Co na to Ministerstwo Finansów? Ministerstwo Finansów w uzasadnieniu do ww. projektu ustawy wskazało: „W przypadku gdy podatnik nie rozliczy podatku w prawidłowej wysokości (w całości lub części) i nie złoży w terminie stosownej korekty deklaracji, utraci prawo do rozliczenia podatku w deklaracji. Podatnik będzie zobowiązany do zapłaty podatku wraz z odsetkami. Utrata prawa do rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej dotyczyć będzie podatku wykazanego w zgłoszeniu celnym, z którego podatek nie został w całości rozliczony w deklaracji podatkowej. Jeżeli podatnik w danym miesiącu dokonywał kilku zgłoszeń celnych i tylko podatek przykładowo z jednego zgłoszenia celnego nie został rozliczony w prawidłowej wysokości, to podatnik utraci prawo do rozliczenia w deklaracji tylko w odniesieniu do kwoty podatku wykazanego w tym konkretnym zgłoszeniu celnym”.
Wynika z tego, że podatnik zapłaci „tylko” odsetki, a „utrata prawa do rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej dotyczyć będzie podatku wykazanego w zgłoszeniu celnym, z którego podatek nie został w całości rozliczony w deklaracji podatkowej”. I tyle. Czyli podatnik może się cieszyć. Teraz może składać korekty deklaracji przez prawie 5 miesięcy i w tym czasie może wykazać w prawidłowej wysokości podatek należny z tytułu importu towarów.
A jaka jest rzeczywista wymowa tego przepisu. To co ważne i bardzo kontrowersyjne, jest oczywiście przez Ministerstwo Finansów przemilczane.
Otóż, nierozliczenie podatku z tytułu importu towarów nie tylko w całości, ale również w części w terminie owych prawie 5 miesięcy pozbawia podatnika prawa do rozliczenia w deklaracji podatkowej podatku należnego z tytułu importu towarów wykazanego w zgłoszeniu celnym. Jeżeli to co napisałem nie jest jasne, to teraz prosty przykład.
Podatnik dokonuje importu towarów w październiku 2021 r. na kwotę 4.000.000 zł podatek VAT w wysokości 920.000 zł. Podatnik nie wiedział lub nie dopilnował tego, że powinien wliczyć do podstawy opodatkowania importu towarów dodatkowe koszty opakowania jednego z elementów importowanego towaru na kwotę 100 euro – VAT 23 euro (ok. 100 zł). Z uwagi na niewielki dodatkowy koszt poniesiony przy imporcie towarów nie został on doliczony do podstawy opodatkowania importowanego towaru, a podatek VAT nie został w całości rozliczony w deklaracji podatkowej. Przypomnę, że kwota VAT od importowanego towaru to prawie 1.000.000 zł. Jeżeli podatnik przez kolejne 4 miesiące nie złoży korekty deklaracji VAT uwzględniającej niedopłaconą kwotę podatku od zwiększonej podstawy opodatkowania (100 euro, VAT 23 euro), to utraci prawo do rozliczenia w deklaracji podatkowej całej kwoty VAT od importowanego towaru. Będzie więc zobowiązany, zgodnie z art. 33a ust. 7 ustawy o VAT zdanie drugie, do zapłaty kwoty podatku wraz z odsetkami naczelnikowi urzędu skarbowego właściwemu do poboru kwoty należności celnych przywozowych wynikających z długu celnego.
Zapłata podatku z odsetkami nie będzie dotyczyła jedynie niedopłaconej kwoty z tytułu importu towarów, lecz całej kwoty podatku z tytułu importu towarów, która nie została prawidłowo rozliczona w deklaracji podatkowej. Podatnik utraci możliwość rozliczenia całej kwoty 920.000 zł VAT od importu w deklaracji VAT i będzie ją musiał wpłacić do organu celnego z odsetkami liczonymi od 10 dnia po dniu dokonania importu towarów. Odsetek w tej sytuacji za prawie 5 miesięcy uzbiera się ponad 30 tys. złotych.
Należy zwrócić uwagę, że do końca sierpnia 2021 r. w art. 33a ust. 7 ustawy o VAT była wyraźnie mowa, że podatnik traci prawo do „rozliczenia podatku w deklaracji podatkowej w odniesieniu do kwoty podatku należnej z tytułu importu towarów, której nie rozliczył w deklaracji podatkowej”. Obecnie takiego zapisu w art. 33a ust. 7 ustawy o VAT brak. Oznacza to, że nawet kilkuzłotowa niedopłata podatku z tytułu importu towarów i nieskorygowanie tej kwoty w terminie 4 miesięcy od licząc od miesiąca następującego po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu tych towarów spowoduje nieproporcjonalne sankcje dla podatnika w postaci ww. odsetek.
Oczywiście przepis narusza zasadę proporcjonalności, poprawnej legislacji, czy też neutralności podatkowej poprzez nakaz zapłaty podatku już raz rozliczonego.
Wprowadzone przepisy naruszają również zasadę nie działania praw wstecz, bowiem w myśl art. 3 ustawy z dnia 11 sierpnia 2021 r.: przepisy art. 33a ust. 6a i 7 ustawy zmienianej w art. 1, w brzmieniu nadanym niniejszą ustawą, stosuje się do importu towarów, dla którego obowiązek podatkowy powstał od pierwszego dnia miesiąca, w którym wchodzi w życie art. 1 pkt 5., co oznacza, że pomimo wejścia w życie przepisów art. 33a ustawy o VAT od 7 września 2021 r. (dnia następującego po dniu ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw) zmienione przepisy stosuje się od 1 września 2021 r. Oczywiście naruszenie to ma stosunkowy mały zakres czasowy i dotyczy okresu 1-6 września 2021 r. Nie można jednak wykluczyć, że podatnicy, którzy w tym okresie mieli import towarów mogą wpaść w pułapkę niedopłaconego podatku z koniecznością rozliczenia VAT importu towarów z odsetkami w urzędzie celnym.
To kolejna, i nie ostatnia, porcja „uproszczeń” serwowanych podatnikom przez Ministerstwo Finansów.