Minister Finansów w rozporządzeniu Ministra Finansów, Funduszy i Polityki Regionalnej z dnia 29 czerwca 2021 r. zmieniającego rozporządzenie w sprawie szczegółowego zakresu danych zawartych w deklaracjach podatkowych i w ewidencji w zakresie podatku od towarów i usług opublikowanego w Dzienniku Ustaw w dniu 30 czerwca 2021 r. (Dz. U. 2021, poz. 1179), które weszło w życie w dniu 1 lipca 2021 r., a więc w kilka godzin później (co już samo w sobie powinno być piętnowane) dokonał zmian w zakresie oznaczania oznaczeniem „TP” transakcji, gdy powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, lub ich związkami.
Zgodnie bowiem z § 10 ust. 4b ww. rozporządzenia 4b: oznaczenia, o którym mowa w ust. 4 pkt 3 (czyli „TP”), nie stosuje się w przypadku dostaw towarów oraz świadczenia usług, gdy powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, lub ich związkami.
Co autor tej krótkiej regulacji chciał powiedzieć. W uzasadnieniu do projektu rozporządzenia napisano: „W § 10 rozporządzenia dodano ust. 4b gdzie uregulowano wyłączenie dla stosowania oznaczenia „TP” w przypadku dostaw towarów oraz świadczenia usług, gdy powiązania między nabywcą a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą wynikają wyłącznie z powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego lub ich związkami. Proponowana zmiana ma charakter upraszczający i dostosowujący wymogi ewidencyjne do potrzeb analitycznych i kontrolnych administracji skarbowej.” Nie napisano więc niczego co nie wynikałoby z treści przepisu. Dowiedzieliśmy się, że zmiana ma charakter „upraszczający i dostosowujący (…)”, czyli nie dowiedzieliśmy się niczego.
Problem w tym, że powyższa regulacja jest niejasna i całkowicie brak rozstrzygnięć interpretacyjnych w tym zakresie w stanie prawnym od lipca 2021 r.
Problem leży w określeniu kręgu podmiotów, które nie muszą stosować oznaczenia „TP”. Literalna wykładnia ww. regulacji wskazuje, że gdy dwa podmioty (sprzedawca i nabywca) są powiązane ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, lub ich związkami, to oznaczenia „TP” się nie stosuje. Nie stosuje się oznaczenia „TP”, gdy np. dwie spółki (lub dwie jednostki kultury), których właścicielem jest gmina, dokonują wzajemnych transakcji kupna sprzedaży. Podmioty te są zwolnione z obowiązku oznaczania takich transakcji w JPK_VAT oznaczeniem „TP”. W układzie poziomym – horyzontalnym oznaczeń się nie stosuje.
Inaczej jest niestety w transakcji o układzie wertykalnym, gdy jeden z tych podmiotów podległych gminie (spółka, muzeum, teatr) dokona transakcji na rzecz gminy, czyli jej właściciela. Wówczas, czytając przepis wprost, sprzedawca (np. spółka) będzie musiał oznaczyć transakcję oznaczeniem „TP”, gdyż gmina jako nabywca nie jest podmiotem powiązanym z jednostką samorządu terytorialnego, czyli tą gminą, bowiem gmina jest tą właśnie jednostką.
Również gdy gmina dokona sprzedaży na rzecz któregokolwiek ze swoich podmiotów, które utworzyła będzie musiała oznaczyć transakcję „TP” w ewidencji JPK_VAT. Jak już na to zwróciłem uwagę i co wynika z § 10 ust. 4b ww. rozporządzenia gmina nie będzie stosowała oznaczenia „TP” jedynie wówczas, gdy powiązania między nabywcą (spółką, jednostką kultury) a dokonującym dostawy towarów lub usługodawcą (gminą) wynikają wyłącznie z powiązania z jednostką samorządu terytorialnego, a ponieważ gmina jest tą właśnie jednostką to nie może być z tą jednostką powiązana. Skoro tak, to oznaczenie „TP” jest niezbędne.
Oczywiście pozwoliłem sobie na wykładnię gramatyczną, która jawi się jako absurdalna. Wydaje się, że celem przepisu było zlikwidowanie oznaczeń „TP” zarówno w ujęciu horyzontalnym, jak i wertykalnym. Nie ma na to jednak żadnych dowodów.
Przypomnę, że już 27 października 2020 r. w odpowiedzi na interpelację poselską Minister Finansów pismem z tego dnia nr DPAT1.054.1.2020 wyjaśnił, że: „W przypadku transakcji zawieranych pomiędzy podmiotami powiązanymi jedynie poprzez udziały jednostki samorządu terytorialnego, nie powstaje konieczność stosowania oznaczenia „TP” w nowym JPK_VAT z deklaracją. (…). W przypadku transakcji, w których podmioty będące jej stronami, jako dostawca i nabywca, są powiązane wyłącznie poprzez jednostkę samorządu terytorialnego, trudno zakładać istnienie obszarów narażonych na nadużycia podatkowe, szczególnie w zakresie cen transferowych (rynkowych).”. Dalej stwierdził, że oznaczenia „TP” nie dotyczą transakcji, w których: „powiązania odnoszą się jedynie do udziałów jednostek samorządu terytorialnego lub Skarbu Państwa”.
Niestety Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w wydawanych interpretacjach indywidualnych ma na ten temat całkiem odmienne stanowisko (dotyczące stanu prawnego do końca 30 czerwca 2021 r.). „Skutkiem tego Gmina jest zobowiązana stosować oznaczenie „TP” dla sprzedaży dokonywanej na rzecz ww. spółek miejskich, które utworzyła oraz w których jest udziałowcem lub akcjonariuszem posiadając ponad 25% udziałów w kapitale. (…). W przypadku wprowadzania do ewidencji VAT sprzedaży na rzecz wskazanych we wniosku samorządowych instytucji kultury, których organizatorem jest Gmina, tj.: (…) Centrum Sztuki – xxxx (…), Teatru (…), Miejskiego Klubu (…), xxxx (…) Muzeum w (…), Miejskiej Biblioteki Publicznej, Miejskiego Domu Kultury (…), Miejskiego Klubu (…) zaistnieje obowiązek uwzględnienia dla takiej sprzedaży oznaczenia „TP”.” – interpretacja indywidualna z dnia 28 kwietnia 2021 r. nr 0111-KDIB3-1.4012.826.2020.2.KO.
Ten brak jednomyślności i rozdwojenie jaźni pomiędzy Ministrem Finansów, a Ministrem Finansów, którego reprezentuje Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej pokazuje, że to co logiczne i wydające się racjonalne nie zawsze znajduje odzwierciedlenie w stanowisku niższych urzędników. Stąd z ostrożności transakcje, w których istnieją powiązania ze Skarbem Państwa lub jednostkami samorządu terytorialnego, lub ich związkami lepiej oznaczać oznaczeniem „TP” niż nie oznaczać, bowiem więcej argumentów przemawia za tym pierwszym, niż za tym drugim.
Niestety u podstaw wszelkich wątpliwości są niestarannie sformułowane regulacje. O braku konsultacji przy tworzeniu prawa nie wspomnę, bo piszę o tym prawie za każdym razem.