Uchwalona przez Sejm w dniu 29 października 2021 r. ustawa o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw zwana potocznie „polskim ładem”, która oczekuje na podpis Prezydenta wprowadza od 2022 r. wiele zmian podatkowych. Jedną z nich będzie obowiązek stosowania terminali płatniczych.
Zgodnie ze nowo dodanym art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców: przedsiębiorca zapewnia możliwość dokonywania zapłaty w każdym miejscu, w którym działalność gospodarcza jest faktycznie wykonywana, w szczególności w lokalu, poza lokalem przedsiębiorstwa lub w pojeździe wykorzystywanym do świadczenia usług transportu pasażerskiego, przy użyciu instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2021 r. poz. 1907 i 1814).
Powyższy obowiązek zapewnienia możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego nie będzie dotyczył podatników, którzy nie mają obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących – art. 19a ust. 2 ustawy Prawo przedsiębiorców.
Z kolei nowy art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców stanowi, iż przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, które umożliwiają połączenie i przesyłanie danych między kasą rejestrującą a Centralnym Repozytorium Kas, określone w art. 111a ust. 3 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług, zapewnia współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, określonymi w przepisach wykonawczych wydanych na podstawie tej ustawy.
Wynikałoby z powyższej regulacji, że podatnik używający kasy rejestrującej ma obowiązek zainstalowania terminala płatniczego do posiadanej kasy rejestrującej. Potwierdza to nowy art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT, zgodnie z którym: w przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.
Tu należy poczynić dwa wyjaśnienia.
Po pierwsze ewentualny obowiązek, o czym piszę dalej, instalacji terminala płatniczego współpracującego z kasą rejestrującą dotyczyć będzie wyłącznie tych podatników, którzy posługują się kasami rejestrującymi online. W art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT wskazuje się na kasę rejestrującą, która ma zapewniać współpracę z terminalem płatniczym. Jedyną kasą rejestrującą, która współpracuje z terminalem płatniczym jest kasa online. Z § 44 ust. 1 rozporządzenia Ministra Rozwoju, Pracy i Technologii z dnia 12 września 2021 r. w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących (Dz.U. 2021, poz. 1759), które jest dedykowane wyłącznie kasom online wynika, że kasa współpracuje z terminalem płatniczym przy użyciu protokołu komunikacyjnego współpracy kasy z terminalem płatniczym. Analogicznie kwestia ta jest uregulowana w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 26 maja 2020 r. w sprawie kas rejestrujących mających postać oprogramowania (Dz.U. 2020, poz. 957), tzw. kas wirtualnych. W świetle § 48 ust. 1 tego rozporządzenia kasa współpracuje z terminalem płatniczym przy użyciu protokołu komunikacyjnego współpracy kasy z terminalem płatniczym. Przypomnieć należy, że kasa wirtualna to wyłącznie kasa online.
Inne kasy rejestrujące (z papierowym i elektronicznym zapisem kopii paragonów) nie posiadają funkcjonalności polegającej na możliwości współpracy się kasy z terminalem płatniczym.
Z powyższego wynikałoby, że ci z podatników, którzy musieli zainstalować kasę online, lub ci którzy sami nabyli kasę rejestrującą online będą teraz w zdecydowanie gorszej sytuacji, niż podatnicy, którzy używają „stare” kasy rejestrujące.
Po drugie ewentualny obowiązek instalacji terminali płatniczych zostanie wprowadzony „dopiero” od 1 lipca 2022 r. Odroczenie wejścia w życie tych regulacji wynika z art. 89 pkt 3 ustawy o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw.
Okazuje się jednak, że konstrukcja art. 19a Prawa przedsiębiorców może nie gwarantować planowanego przez ustawodawcę (a właściwie przez Ministerstwo Finansów) efektu. Oczywistym jest, że art. 19a ww. ustawy wprowadza dla podatników, którzy ewidencjonują sprzedaż na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej i rolników ryczałtowych obowiązek zapewnienia kupującemu możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego.
Zgodnie z art. 2 pkt 10 ustawy o usługach płatniczych instrument płatniczy to zindywidualizowane urządzenie lub uzgodniony przez użytkownika i dostawcę zbiór procedur, wykorzystywane przez użytkownika do złożenia zlecenia płatniczego. Czym w rzeczywistości jest ten instrument płatniczy. W świetle komentarza do ustawy o usługach płatniczych pod red. Jana Byrskiego oraz Anny Zalcewicz, wyd. II, WKP 2021, „instrument płatniczy nie jest prawnym środkiem płatniczym – jak pieniądz gotówkowy, czyli banknoty i monety – ale pozwala na zainicjowanie zlecenia płatniczego i zrealizowanie płatności. Tym terminem objęte zostały elektroniczne instrumenty płatnicze, czyli występujące powszechnie już karty płatnicze, karty wirtualne, instrumenty pieniądza elektronicznego (np. elektroniczna portmonetka, czyli elektroniczna przedpłacona karta). (…) Instrument płatniczy służy więc zrealizowaniu transakcji płatniczej. Może przybierać różną postać i wykorzystywać zarówno tradycyjne formy (np. bezgotówkowe instrumenty płatnicze, jak polecenie przelewu, polecenie zapłaty), jak i (coraz częściej) nowoczesne narzędzia i technologie, doprowadzając w konsekwencji do zrealizowania transakcji płatniczej.”.
Ustawodawca w art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców wskazuje, że podatnicy którzy posiadają kasę rejestrującą online i zapewniają możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego mają obowiązek od lipca 2022 r. zapewnić współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących. Od tej daty podatnicy ci będą musieli zapewnić współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym.
Zapewnienie tej współpracy nie jest czynnością błahą. Jak wynika z rozporządzenia w sprawie wymagań technicznych dla kas rejestrujących interfejs komunikacyjny kasy online umożliwia współpracę z terminalem płatniczym transakcji bezgotówkowych (§ 6 pkt 7 lit. c tego rozporządzenia). Kasa online wystawia dokumenty niefiskalne w postaci papierowej i w postaci elektronicznej albo zgodnie z wyborem użytkownika tylko w postaci elektronicznej, zawierające m.in. oznaczenie „WYDRUK Z TERMINALA PŁATNICZEGO”, o ile jest to wynik współpracy kasy z terminalem płatniczym.
Oznacza to, że współpraca kasy rejestrującej z terminalem płatniczym będzie się wiązała z koniecznością drukowania przez kasę rejestrującą dokumentów niefiskalnych potwierdzających przeprowadzoną płatność za pomocą terminala płatniczego. Wydruk potwierdzający zapłatę kartą płatniczą będzie więc generowany przez kasę online, a nie jak to ma miejsce obecnie przez terminal płatniczy. Pełen zakres czynności realizowanych przez kasę rejestrującą w zakresie współpracy z terminalem płatniczym określa § 44 ww. rozporządzenia. Powyższe oznacza, że nowe terminale płatnicze używane od lipca 2022 r. będą musiały zastąpić obecne terminale, które nie mają możliwości współpracy z kasami rejestrującymi. Należy ponownie przypomnieć, że wymiana terminali płatniczych będzie dotyczyła tylko tych podatników, którzy używają kasy online.
Okazuje się jedna, że nie wszyscy podatnicy którzy posiadają kasę online będą musieli instalować terminale płatnicze. W świetle art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców przedsiębiorca, który zapewnia możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego i prowadzi ewidencję sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących zapewnia współpracę kasy rejestrującej z terminalem płatniczym.
Przepis ten nie formułuje ogólnego obowiązku posiadania terminali płatniczych przez podatników stosujących kasy rejestrujące, lecz obliguje podatników do posiadania terminala płatniczego współpracującego z kasą online, o ile podatnicy ci używają terminali płatniczych. Jeżeli więc podatnicy nie posiadają terminali płatniczych a posiadają kasy rejestrujące online, to nie będą zobowiązani do zapewnienia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących.
Jak więc pogodzić brak obowiązku posiadania terminala płatniczego przy jednoczesnej realizacji wymogu, wynikającego z art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców, zapewnienia kupującemu możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego?
Ponieważ zgodnie z komentarzem: „instrument płatniczy służy więc zrealizowaniu transakcji płatniczej. Może przybierać różną postać i wykorzystywać zarówno tradycyjne formy (np. bezgotówkowe instrumenty płatnicze, jak polecenie przelewu, polecenie zapłaty), jak i (coraz częściej) nowoczesne narzędzia i technologie, doprowadzając w konsekwencji do zrealizowania transakcji płatniczej”, to realizacja obowiązku wynikającego z art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców może przybrać postać udostępnienia przez sprzedawcę komputera, smartfona, czy tabletu, za pomocą którego nabywca będzie mógł zrealizować płatność poprzez dostęp do konta bankowego, umożliwienie kupującemu za pomocą ww. urządzeń dokonania szybkiej płatności pay-by-link.
Ustawodawca bowiem z jednej strony zobowiązał podatników do zapewnienia kupującemu możliwości dokonywania zapłaty przy użyciu instrumentu płatniczego (art. 19a ust. 1), z drugiej strony zobowiązał do stosowania terminali płatniczych współpracujących z kasą fiskalną wyłącznie tych podatników posiadających kasy online, którzy takie terminale posiadają. Ustawodawca natomiast nie wprowadza dla podatników posiadających kasy online wymogu stosowania terminali płatniczych, gdy podatnicy ci takich terminali w ogóle nie stosują (stosowali).
Powyższe potwierdza treść cytowanego wyżej nowo dodanego art. 111 ust. 6kb ustawy o VAT, zgodnie z którym: w przypadku stwierdzenia, że podatnik prowadzący ewidencję sprzedaży przy użyciu kasy rejestrującej, wbrew obowiązkowi, o którym mowa w art. 19a ust. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców, nie zapewnia współpracy kasy rejestrującej z terminalem płatniczym, przy użyciu którego zapewnia możliwość przyjmowania płatności, zgodnie z wymaganiami technicznymi dla kas rejestrujących, naczelnik urzędu skarbowego, w drodze decyzji, nakłada na tego podatnika karę pieniężną w wysokości 5000 zł.
Przepis ustanawia karę pieniężną wyłącznie wobec tych podatników, którzy wbrew treści art. 19a ust. 3 ustawy Prawo przedsiębiorców nie zapewniają współpracy kasy online z terminalem płatniczym. Jednak, na co zwracałem uwagę, obowiązek zapewnienia współpracy kasy i terminala dotyczy tych podatników, którzy zapewniają możliwość przyjmowania płatności przy użyciu terminala płatniczego. Jeżeli podatnicy nie stosują terminali płatniczych (nawet, gdy posiadają kasy online), żadna kara nie może być na nich nałożona. Oczywiście należy pamiętać o zapewnieniu konsumentom możliwości realizacji na swoich urządzeniach szybkich przelewów lub innych form realizacji transakcji płatniczej czyniąc zadość treści art. 19a ust. 1 ustawy Prawo przedsiębiorców.
Ustawodawca w ustawie „polski ład” wprowadza również szereg przepisów w zakresie PIT, CIT i VAT mających zachęcić podatników do stosowania terminali płatniczych. O preferencjach podatkowych dla podatników, którzy będą wymieniać „stare” terminale płatnicze na „nowe” współpracujące z kasami online postaram się napisać w odrębnym tekście.
Osoby zainteresowane zapraszam do kontaktu w celu odsłuchania szkolenia zrealizowanego w dniu 16 grudnia 2021 r.: „Kasy rejestrujące 2022 r. – obowiązki uprawnienia, sankcje” kontakt@wzajaczkowski.pl