Podatnicy podatku VAT sprowadzając spoza terytorium Unii Europejskiej na terytorium Polski towary, które po ich wywozie z terytorium Polski będą wykorzystywane na terytorium innego państwa członkowskiego UE do działalności gospodarczej mają możliwość zastosowania zwolnienia od podatku od towarów i usług. Zwolnienie z VAT dotyczy importu towarów przy spełnieniu warunków wynikających z rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 20 grudnia 2013 r. w sprawie zwolnień od podatku od towarów i usług oraz warunków stosowania tych zwolnień. Zgodnie z § 4 ust. 1 ww. rozporządzenia: zwalnia się od podatku import towarów w przypadku, gdy miejscem przeznaczenia tych towarów jest terytorium państwa członkowskiego inne niż terytorium kraju i wywóz z terytorium kraju tych towarów nastąpi w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Możliwość zwolnienia z VAT importowanych towarów stanowi uproszczenie dla importera, który w wyniku zastosowania procedury celnej 42 00 nie musi rozliczać podatku należnego i naliczonego z tytułu importu towarów (stosowane jest bowiem zwolnienie z VAT dla tego importu), a towary po imporcie są transportowane poza terytorium kraju do innego państwa członkowskiego UE w ramach wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Zastosowanie zwolnienia z VAT przy imporcie z zastosowaną procedurą celną 42 00 jest uzależnione od spełniania warunków wskazanych w § 4 ust. 2 ww. rozporządzenia Ministra Finansów.
Zgodnie z tą regulacją: zwolnienie, o którym mowa w ust. 1, stosuje się, pod warunkiem że importer, który dokonuje wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów, jest podatnikiem zarejestrowanym jako podatnik VAT UE oraz:
1) w momencie importu:
a) podał swój ważny numer identyfikacji podatkowej, o którym mowa w art. 97 ust. 10 ustawy, przyznany mu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych,
b) przedstawił dowód wskazujący, że importowane towary przeznaczone są do transportu lub wysyłki z terytorium kraju na terytorium innego państwa członkowskiego,
c) podał ważny numer identyfikacyjny VAT:
– przyznany mu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w państwie członkowskim przeznaczenia importowanych towarów – w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 3 ustawy, albo
– nabywcy towarów przyznany mu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w państwie członkowskim przeznaczenia importowanych towarów – w przypadku, o którym mowa w art. 13 ust. 1 ustawy;
2) w terminie 4 miesięcy po miesiącu, w którym powstał obowiązek podatkowy z tytułu importu towarów, przedstawi odpowiednio dokumenty, o których mowa w ust. 3 lub 4;
3) w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc, w którym dokonywany jest import towarów, nie naruszył warunku, o którym mowa w pkt 2, w odniesieniu do towarów importowanych w okresie 17 miesięcy poprzedzających import towarów. Jeżeli warunek ten został naruszony, importer składa organowi celnemu w trybie stosowanym przy zabezpieczeniu należności celnych na podstawie przepisów celnych zabezpieczenie w wysokości równej kwocie podatku, który nie zostanie uiszczony.
Ponadto w myśl § 4 ust. 3 ww. rozporządzenia: importer jest obowiązany do przedstawienia organowi celnemu dokumentu potwierdzającego wykazanie w informacji podsumowującej wewnątrzwspólnotowej dostawy towarów.
Jak wynika z powyższego zwolnienie przy imporcie towarów ma zastosowanie, gdy w momencie importu podatnik jest zarejestrowany jako podatnik VAT czynny, przedstawił dowód, że towary są przeznaczone do transportu na terytorium innego państwa członkowskiego UE oraz podatnik podał swój nr VAT UE przyznany podatnikowi na w państwie członkowskim przeznaczenia importowanych towarów, lub podał VAT UE nabywcy przyznany w państwie członkowskim przeznaczenia importowanych towarów.
Czy w związku z ww. warunkami do zwolnienia z VAT importowanych towarów możliwe jest dokonanie po tym imporcie transakcji trójstronnej przez importera?
Zaistnienie wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej jest uzależnione od spełnienia następujących warunków (art. 135 ust. 1 pkt 2 ustawy o VAT):
a) trzech podatników VAT zidentyfikowanych na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w trzech różnych państwach członkowskich uczestniczy w dostawie towaru w ten sposób, że pierwszy z nich wydaje ten towar bezpośrednio ostatniemu w kolejności, przy czym dostawa tego towaru jest dokonana między pierwszym i drugim oraz drugim i ostatnim w kolejności,
b) przedmiot dostawy jest wysyłany lub transportowany przez pierwszego lub też transportowany przez drugiego w kolejności podatnika VAT lub na ich rzecz z terytorium jednego państwa członkowskiego na terytorium innego państwa członkowskiego.
Czy w kontekście powyższego importer może dokonać transakcji trójstronnej polegającej na dostawie towarów na rzecz nabywcy z jednego kraju członkowskiego, gdy towar zostanie przetransportowany do innego kraju członkowskiego UE?
Odpowiedź na to pytanie jest negatywna. Importer towarów nie może jako pierwszy w łańcuchu transakcji w ramach transakcji trójstronnej dokonać dostawy towarów na rzecz drugiego podatnika, gdy towar zostanie skierowany do innego kraju członkowskiego niż kraj rejestracji nabywcy (drugiego w kolejności podatnika).
Jest to spowodowane jednym z warunków zaistnienia transakcji trójstronnej wskazanym w art. 135 ust. 1 pkt 4 lit. c) ustawy o VAT, z którego wynika, że drugi w kolejności podatnik VAT stosuje wobec pierwszego i ostatniego w kolejności podatnika VAT ten sam numer identyfikacyjny na potrzeby VAT, który został mu przyznany przez państwo członkowskie inne niż to, w którym zaczyna się lub kończy transport lub wysyłka.
Oznacza to, że jednym z warunków koniecznych transakcji trójstronnej jest to, aby pierwszy nabywca posługiwał się nr VAT UE kraju członkowskiego innym niż kraj rozpoczęcia, jak i kraj zakończenia transportu towarów w ramach WDT. Wynika to z pogrubionego tekstu powyżej.
Natomiast warunkiem zwolnienia przy imporcie towarów, jest w myśl § 4 ust. 2 pkt lit. c) tiret drugie ww. rozporządzenia Ministra Finansów, aby importer podał ważny numer identyfikacyjny VAT nabywcy towarów przyznany mu na potrzeby transakcji wewnątrzwspólnotowych w państwie członkowskim przeznaczenia importowanych towarów.
W transakcji trójstronnej pierwszy nabywca nie może podać nr VAT UE ani państwa rozpoczęcia transportu, ani państwa zakończenia transportu, a zwolnienie importowanych towarów od podatku VAT nie jest możliwe, gdy nabywca poda nr VAT UE państwa członkowskiego inny niż państwa członkowskiego zakończenia transportu. Powoduje to, że importer chcący skorzystać ze zwolnienia z VAT przy imporcie towarów, które to towary będą przesyłane w ramach WDT do innego państwa członkowskiego, nie może równocześnie korzystać z procedury uproszczonej polegającej na uczestnictwie w wewnątrzwspólnotowej transakcji trójstronnej.
Tak więc zwolnienie z VAT przy imporcie towarów w ramach procedury 42 00 skutkuje ograniczeniem uprawnień importera co do realizacji WDT o szczególnym charakterze. Warto o tym wiedzieć, gdyż konsekwencją będzie brak możliwości zwolnienia z VAT przy imporcie towarów i wystąpienie zaległości podatkowej w tym podatku z tytułu importu towarów. Oczywiście agencja celna obsługująca podatnika-importera powinna na to zwrócić uwagę, ale nie zawsze wszystkie błędy da się zidentyfikować na bieżąco.
Równocześnie przypominam Państwu o zaplanowanym na 30 czerwca 2022 r. szkoleniu podatkowym z transakcji łańcuchowych w podatku VAT: https://wzajaczkowski.pl/2022/06/13/transakcje-lancuchowe-szkolenie/